Gogo Nkala Newsletter 17/2020

Hlelolwenkosi Ndebele

Ngiyabingelela Mthwakaz’ omuhle! Ngubani owayesazi ukuthi koze kube lamhla silokhu sisentolongweni edalwe yi Khorona Vayirasi! Sasingazi. Sasicabanga ukubana kuzaphelela khonale khatshana emazweni, kanti kasibuzanga elangeni. Sasingazi ukuthi lathi sizavalelwa ezindlini zethu ngenxa yesilo esingasiboni ngamehlo ethu. Asazi yozala nkomoni. Emazweni sebeqala ukuthukulula amanye amafindo abotshiweyo ukuvikela isifo lesi. Asazi njalo kumbe sitshabalala, kumbe siyobuye sivuke sivuse umhlonga ngolaka. Ithemba lethu liseNkosini, Yona enguMninimpilo, uSomandla, oPhezukonke, ongehlulwa lutho.

Izimbongi zethu ezinengi zilokhu ziloba ngeKhorona. Yiyo phela elokhu iyindaba egudwini. Nansi eyokuqala esiyiphiwa nguHlelolwenkosi Ndebele esesike sahlangana laye kusonalesi isigcawu. Akesizwe ukuthi uthini nxa ethi, Ngincel’ Isithupha.

NGINCEL' ISITHUPHA

Phandl' akuphunywa

Sesab' ikolona.

Asiweq' umthetho wokuhlal’ ezindlini.

Yikho ngilunguzile-ke mina,

Ngelihl' elilodwa ngibonile.

Kukhon' okutshay' amanzi

Kukhon' okusina kujeqeza.

Kukhon' okudl’ amantshontsh' emsamo

La! Sifihlelw' induk' emqubeni.

Angiphuphi ngikhangele.

Ngisefasiteleni

Ngibona besehla besenyuka

Ngibuzile ke min' umlomo qho!

Kuvalelw' abanjani?

Leziya yizithunzi kumbe yimthunzi?

Abavukel' emsebenzini

Ngabantu kumbe ngabantukazana?

La sibotshelw' amangqin' enyath’ entanyeni.

Lala laza sikwengule.

Kim' akusehli kuhle

Umfoweth' umantshingelani

Sentshingel' iCovid-19.

Angazi ngikhihliz' isililo

Kumbe ngiqhuns' uhleko?

Lokhu sebenza njengemihleni.

Omongikazi labodokotela

Balindi' izigulani

Bona ke,

Ma ibazila sith' amhlophe!

Mabahlale bephephile.

Abasakazi bafumen' okokusakaza.

Kamb' iCovid-19

Ngek' ibasakaze phansi na?

Nant' ulimi lugcwal' umlomo

Angidede ngemibuzo.

Emavinkilini batshay' izithupha

Owab' umkhab' ukhula

Sanhlath' eginyileyo.

Onjwath' isisu sincipha okomlola wokugeza

Kulele kunye, nga kubili nga kuyavusana.

Lilimuk' abakhethekileyo

Lingazidonsel' amanz' endlini

Amalahl' aphethwe ngezandla.

Izinyo lenja liyasolisa.

Izandla sizigeza nje

Ingani zingaze zisubuke.

UPhilathi wagez' izandla

Wayengaboni cala Kuye.

Lathi sigezela lokho na?

ICovid-19 imsulwa?

Sixakekile

Le yingxuba baxaki

Ngal' umviviny' omkhulu

Ngifunde lukhulu luklubhu.

Angazi Bab' osezulwini.

Amathumb' atshay' imvokloklo.

Bona batshay' umlozwi

Batshayel' izimota

Thin' incothoncothwane

Sincel' isithupha

Sesingafika noma

Yinin' ezulwini.

Sizophila ngomoya

Lokhu kulumhlaba

Akuphilek' endlin' ungadli.

Ngingedwa ngidl' ingqondo

Umnyombo lomsuka

Wale Covid-19

Ngabe wasukelaphi?

Ithi ngithule ngincel' isithupha sami.

Hlelolwenkosi Ndebele

SIXOXA NGENGXAKI ZABATSHA

Siyabonana njalo lamhla kulesisigcawu munt’ omuhl’ omutsha. Silokhu siphila ngesikhathi se ‘Lockdown’ ekhona ezweni lonke. Asikakhululwa ukuthi sibonane sixoxe ngezindaba zethu lezi. Kodwa lamhla ngizaphinda enye njalo ingxaki ebhekane lentsha yethu esike sancokola ngayo kuso lesisigcawu. Sike saxoxa ngengxaki edalwa yikuswela UBUNTU. Sizaphinda yona leyo lamhlanje.

Le yingxaki okwaxoxwa ngayo ngoLwesithathu ziku 5 kuNhlangula 2020, encwadini kaGogo Nkala eyesithupha lonyaka. Siyafisa ukuwuzwa owakho umcabango ngaleyo ngxaki.

GIYA MTHWAKAZI

Namhla sethula kini izimbongikazi ezintathu, kugoqela lale esike yasendlalela ngokuncela isithupha. Silitshayela ihlombe zintombi zakwethu. Lobani liye phambili kusizakale uMthwakazi. Wena uthini ngalokho eziloba ngakho? 
 

Sithembile Siqhoza

VELILE KAKOLONA

Simungul' esiklabalal' endle

Siklabalal' uzul' athiy' amadlebe.

Uklabalale wezwakal' emazweni.

Izizwe lezizwana zithithibele,

Okwetshiyane likhuthwe luhelwane.

Uyinsindabaphenduli

Indida, edid' odokotel' ingqondo.

Osiyazi baqedil' izihlahla

Beding' elakh' ikhambi

Baphenduk' abangaziyo.

Undiz' emoyeni sandizamtshina

Wedw' uzimisele

Ukundizela kumagumb' amane omhlaba.

Utshayubhuqe okwesibili.

Kazi udadewen' uAIDS

Ubon’ esenza kancane yini?

Usuzophephuluza nje!

We Velile kaKolona!

Uthutshile wena ntomb' engakhethiyo

Eqoma wonk' umuntu.

Kodw' uthanda kakhul' asebeluphele.

Uqum' imhambazw' inyawo.

Wen' onganinekiyo.

Wen' ongabambekiyo

Awubulaleki kodwa wen' ubulala.

Awu kodwa Velile

Konakelephi sihlawule.

Khorona vayirasi

Mina ngithi Velile kaKolona

Okubabazay' uyakubanga.

Vele lasendulo, okunje kwakungabatshazwa

Kodwa kwakubikwa kuMdali wezulu lomhlaba.

Kukhalwe kudatshulw' izingubo zokwembatha

Sengathi ngiyadideka

Ma behlab' umkhosi.

Ngob' okukhul' akulamkhosi.

Lab' omagagula

Banqolong' elithi Khorona vayirasi

Bazawukhomb' umuzi olotshwala

Bakuph' isiqubu sesavunguzane

Uzobanqamekel' emgwaqweni.

Uphepheth' utshiye kungekho phephile.

Lab' omlom' awuhlalwa mpukane.

Omlomo kawuzili lutho

Lab' okhuzw' engezwa

Bafun' ukukhuzwa ngenduku.

Ondebe kazizili nduma mandumane

Kuthulwa kusaziwa, yeyeni bo!

Udadewenu AIDS esafika

Wayesidl’ amahabula naye.

Wahlonitshwa

Wancengwa wancengeka.

Manje sehleli kuhle labantu.

Umatshayabhuqe

Umbulalazwe

Uthathakancane

Umbuqazwe.

Ngamagama akhe, wabhodla,

Ngiyakwesaba Velile

Kawuthintwa

Akuthintwana

Uyathintitha

Ungumqedazwe.

Ngandlebenye ngizwile

Bethi bazinsan’ ezisakhasayo.

Nsane ban' ezingafuniyo

Ukuthint' inhlabathi ngamadolo?

Lizingane ban' ezidlal’ amadlwane ngempuphu?

Ngabe kuyangami

Sithi mbo ubuso phansi,

Imbongi lezimbongikazi

Zimkhwelel' uVelile

Zimutsho ngezithakazelo zakhe.

Kuth' abafundisi bazigiq’ emlotheni.

Bakhuleke kuze kuvulek' izulu.

Amaxhegu lezalukazi balabhele.

Bekuzaba lobubelo.

UVelile yisimungulu

Kayisisacuthe!

Singathemezel' uzakuzw’ axole.

Okwehlul’ amadoda kuyabikwa!

Le yingqwele

Dadlaza, ngqwele yomhlaba

Egwaz' iqwaqwaz’ amaqhaw' agoq' imsila.

Amakhos' azivalel' ezindlini

Uyisilwane simakhalo mabi.

Sithembile Siqhoza

Princess Mabyena

DEDA BO WEKHORONA!

Bayidedela lindidane odokotela

Yadiliza udwendwe lwemindeni

Bayidela inkani labadinga usizo

Kodwa kayizange idinwe

Yadonsa lesikhathi sabaside.

Buntu bomuntu batshabalala

Isililo siyoba ngesikabani pho?

Thando lomuntu lwaphela

Sizo lomuntu lwabayize

Isilo sengubo yiso esibusayo kuphela

Siko lomuntu lesiphiwo sakhe

Kutshabalele ...

Umakhelwane uyoze angazi ngemva kwezinyanga.

Izihlobo zophelelwa yimali

Ngokukhulumisana ngabomakhal' ekhukhwini

Izethembiso zaqala ukwetshulwa

Lokubekezela kwasekutshabalala futhi.

Ngawutshad’ umtshado kasofasilahlane

Mina le thalakitha

Esam’ isithandwa satshada ofanayo

Futhi njengoba sisifa okwenhlanzi ezisembuleni

Ngubani oyolahla omunye?

Mtshado wesigqok’ esimhlophe wangasabonakali

Wadl' ubhedu nje silo kutheni?

Wadl' amahabula senzeni na?

Wadl' avuthayo nje ngubani okoneleyo?

Wadlwengula kangaka ujongeni?

Deda silo sibonane

Mina labantwabami.

Imvelaphi yakho akukho oyiqondayo

Tshono, ufunani wena ungasela sihe?

Ungumbulali wababulali

Uyisilo sezilo.

Hawu! Deda bo weKhorona

Ngitsho wena Covid-19,

Sakhathala bo!

Princess Mabyena

UMUSA WANSUKU ZONKE

Thulani Lazi NginguNkulunkulu

Kulamazwi eNcwadini athi, “Thulani, lazi ukuba mina nginguNkulunkulu …” iHubo 46:10. Amazwi la, sengathi ngamazwi akhulunywa ekhuza. Sengathi kwakhukhona ukungahlaliseki. Siyatshelwa ukuba abantu bakaNkulunkulu babekhangelane lesitha esasizohlasela. INkosi uHezekhiya wathandaza, uJehova wathumela ingilosi eyabhubhisa izinkulungwane zama-Asiriya. UJehova lapha uyakhumbuza ukuthi abantu abangalahlekelwa lithemba. UnguNkulunkulu wezimanga. Akehlulwa lutho. Uyabakhumbuza ukuthi, abangalibali ukuthi nxa bemi kuye akekho ongamelana labo. Umhlabeleli eloba lapha uthi, yekelani ukukhathazeka. Ake lihlale lizinze. Khohlwani ngenhlupho loba izitha ezilihanqileyo. Khangelisani amehlo enu kuJehova oPhezukonke.

Sihlezi manzonzo, asazi yiloba umkhuhlane lo weKhorona osuthanyele abantu emazweni azithembayo uzasiceza. Asikwazi kumbe usunyenye wangena ekhaya kumbe kwabethu esibathandayo lapho abakhona. Ikanti lezinswelo ziyanda. Banengi abalambayo. Abanye bahlezi ezindlini ezingahlawulelwanga izimfanelo zazo. Abantwana abekho ezikolo. Lemizimba evele ibuthakathaka ayisanakwa, wonke umuntu usehlezi elalela izindaba mayelana lesilo lesi seKhorona esingabonwa ngamehlo. Abanye njalo bakhanzingwa zinhlupho ebezivele zibasinda. Abanye bebevele besisitheka ngamajogwe asezintanyeni zabo, ngenxa yezinhlupho ezahlukeneyo. Ukufika kwaleli gcikwane leKhorona sekulethe ubunzima obuphindiweyo.

IHubo leli lapho esicuphe khona umbhalo walamuhla, livela liqale ngamazwi ayinduduzo eyinqaba. Uthi umhlabeleli, “UNkulunkulu uyisiphephelo sethu lamandla ethu, uyafunyaniswa elusizo kakhulu ekuhluphekeni. Ngakhoke kasiyikwesaba lanxa umhlaba unyikinyeka …” iHubo 46: 1, 2a. Amazwi la aletha induduzo emangalisayo, kimi lebantwini bonke. Ngamazwi athi kimi, yekela ukutshikatshika. Ngamazwi angitshela ukuba kuNkulunkulu ngithola lapho engiphephela khona. KuNkulunkulu ngiphiwa amandla okuqhubekela phambili loba kubheja kunzima. KuNkulunkulu ngithola usizo engiluswelayo. Nxa ngikuNkulunkulu angethuswa lutho, ngicatshile loba kulokuxokozela okunjani. Ngihamba ngegunya lokuba kuNkulunkulu ngivikelekile.

Wena uthembeni lamhlanje lapho okhona? Ngubani umvikeli wakho? Kukusizani ukuphaphazela ungaqondi lapho oya khona? Kukusizani ukusakazwa likhanda ucabanga ungaqedisisi? INkosi ithembekile. Yathembeka endulo, ithembekile lamhlanje, izathembeka kuze kube nininini. Ithi yona, “Thula wazi nginguNgulunkulu.”

Barbara Nkala

***

ISAZISO

Isaziso salamhla njalo yilesi: abanye benu mhlawumbe sebemangele ukuthi izinkondlo zabo zingenile ku-blog, kodwa akubanga lesibongo. Kuzalunga. Isibongo sezimbongi zikaMbimbitho lezikaMabasa siyeza. Sonke sithiywe yi ‘Lockdown’. Bekezelani bant’ abahle!

Okwesibili, labo abalezingwalo ezangena kumncintiswano wokulotshwa kwamanoveli ngesiNdebele, bayaziswa ukubana silokhu sikhangelele ukubika labo abayathola imivuzo; owokuqala, owesibili, lowesithathu. Kodwa akuseyikwenzakala njengokulungiselela kwethu ekuqaleni konyaka. Mhlawumbe sekuzabikwa imiphumela ekupheleni kukaNkwenkwezi sebesebenze kuhle baqeda abakhangele umsebenzi.

Sehlukana lapha lamhlanje Mthwakaz’ omuhle. Kuhle ukuba lawe kulesisigcawu. Ngesakho lawe. Khululeka sizwe ukuthi wena uthini. Awukho umqondo omkhulu, awukho omncane.

Sonke siselimeni lokukhuthaza lokuphakamisa ulimi lwethu. Hlaba eyakho lawe indima ngo2020.

Ukhumbule phela ukuthi esalela muva ithiwa xhaka yizinja.

Ngiyalithanda, njalo ngiyabonga!

Gogo Nkala