Thursday 30 January 2020

Stories Of Faith 3/2020: Our Old Faithful








Revelation 12:11 says: “They overcame him by the blood of the Lamb and by the word of their testimony; …”. When we tell testimonies of the Lord God’s power and saving grace on our lives, the devil slinks away tail between legs. So, let us share our amazing stories of God’s love in action and shame the evil one. 
We look forward to reading your own story of faith in the coming weeks. Your well-written story should be about 800 – 1000 words. Send your story to: barbarankala@gmail.com. Selected stories will be compiled into an anthology of stories of faith.
        Here is today’s story of faith told by Beauty Ncube. Enjoy! And look out for the next story in a fortnight’s time.


OUR OLD FAITHFUL



Beauty Ncube


The other day, I sat on a chair in the cool shade of my veranda, after a stint in my lovely garden. It just was too hot. The lovely scent of ripening mangoes wafted from my garden. I am now a retired teacher and I thoroughly enjoy just lazing around my flowers. I closed my eyes and started thanking God for His goodness. It has not all been rosy, but I begin to reflect on the many fond memories of His goodness and mercy. My thoughts drift back to 36 years ago. I smile. I muffle a giggle. Then I laugh! Alone! Yes, our old faithful!
I have come from far! That many years ago, I was sitting in my dining room marking school exercise books when I heard a car drive in. That was not our car. So, I peeped through the window. Who could that visitor be in a blue Peugeot 404? I wasn’t particularly expecting anyone. My husband came out of the car. I stood up and went to meet him by the entrance.
“Whose car is that Elias Ncube?”
“I sold the Holden honey and bought this one my Beauty Ncube!”
“That was quick. Let’s see how good it is,” I said as I got into it just to have a feel. “Hmm, not the best, but not bad!” I said as I got out. The Peugeot was a 1968 model. We used this vehicle as a family motor car and trusted it for doing its stints, taking us to work and children to and from school.
After a while, the car started coughing and groaning. I was not too bothered as my husband knew the right mechanics for sneezing and spluttering cars. As time went on, my dear husband fell sick and was found to have the dreaded ‘C’ word disease.  Despite well wishes and prayers, Elias succumbed to Cancer and passed on in 1993. The sun set on me, just like that. Where would I start? Already the treatment for the illness had been so demanding, it had left the family pockets turned inside out. The children were in different schools, and there was a long way to go before they completed schooling. Bekezela (Beke) was in Form 2 at Arundel. Vezubuhle (Vezi) was in Grade 5, Zanele in Grade 2 and Thamsanqa Mayibongwe (Tammy) was in nursery school. The car had also been giving problem after problem. We used to have a school run group, but, the other parents began to shy away and declined to help, possibly because they feared for their children being in my car during my school run turn, as it had become an unreliable ramshackle. What was I going to do?
          I taught at a school that did not permit selling anything during school session. But God gave me ideas. I used to buy boxes of frizits (frozen coloured juices) that were very popular with children. I would start off very early to take it slowly with our old faithful, so that I would not have to rush at the last minute and risk getting my children to school late. I used to arrive at my school quite early before other staff members arrived. I sold the frizits and they would be gone in no time. That ensured that I would have enough petrol to ferry my children to school the following day. I also taught extra lessons at home in the evenings and during weekends. Various parents were so grateful for the remedial classes I taught from home. They recommended me to other families. Some of the parents paid me handsomely. So, we survived, and the old faithful continued to transport my children to and from school, to their various school activities and to any other place that needed transport. I know my children were embarrassed by our car, but they learnt to appreciate that it was their only means of transport.
          God had been so good. Vezi also got a place for secondary schooling at Arundel. Zanele and Thamsanqa went to Hellenic School. Part of Zanele’s fees were paid for by the school and Tammy’s were fully paid by the school. I could not thank God enough for that.
          One day, when Tammy was in Grade 2 at the Hellenic School, he looked like a mad bull, tiny as he was, when I fetched him from school. Those days, there was quite a bit of friction between Black and White pupils. One White boy had seemingly poked fun at the motor car Tammy was brought to school in. Before he knew what had hit him, he lay on the ground with Tammy daring him to repeat what he had said. Tammy was frisked away and locked up at the sick bay, where I collected him after school that day. The Headmaster had said,
          “Tell your Mother what you did!”
Tammy reluctantly related the incident. I hugged him and told him never to fight, nor matter how badly he was provoked. I remembered an incident earlier the same year, when the class was asked to write a composition about their Dads. He stood and said to the teacher,
          “I have no father.” One child laughed and said, “So, what will you write about?” Tammy had come home in tears that day. He did not relish being made fun of. The teacher apologised for that taunt.
          When I went to see the Headmaster expecting a reprimand for what my son had done, he said,
          “Mrs Ncube, your son was provoked. I’d have done the same. But, tell him not to fight please.”
          One particular day, I could not get beloved old faithful to change gears. Getting that fixed was next to impossible. I just had to cajole her to grind slowly on one gear. I remember a day when she packed up on our way home from school. I mustered courage and went to the home right next to where she broke down to seek help. God always lays out His angels. These White folks had *Ubuntu. They first gave the children and I some food, then took us home. Our mechanic collected old faithful and fixed her. She did well for a few weeks before the problem started again. I moved on one gear for a while. I knew that was not good in prolonging old faithful’s life, but I had to get the children to and from school.
Bekezela excelled in her schooling. After passing her ‘A’ Levels. God smiled at Beke as she landed a place at Havard with a full scholarship. But she needed an air ticket to get there. I cried before the Lord. In no time, Beke was ready to fly to the USA. While she attended school, she did odd jobs here and there, that enabled her to get me a better car. We bade farewell to our old faithful and marvelled at the many years she had taken us from home and back safely.
As I reminiscence, I know without doubt that God carried us. I have not seen any other ramshackle do the work our old faithful did for years. She needed a complete overhaul that I could not afford, yet she saw almost all the children through secondary school. The children never missed a day at school. By the time I got a replacement, Beke had completed at Havard and was working. Vezi was in Australia, being educated by foster parents. Zanele graduated at the University of Cape Town, and Tammy at Witwatersrand University.
How could beloved old faithful accomplish what she did? On her own? I know that it was all a God thing. He says, “Call to me and I will answer you and tell you great and unsearchable things you do not know” Jeremiah 33:3. God works in mysterious ways. The Almighty cared for us using dear old faithful. Hallelluia!


Beauty Ncube is a very active but retired school-teacher widowed 27 years ago. She has three adult children. Zanele passed on at a tender age four years ago.
(*Ubuntu means being human. It is an African philosophy that says, a person is a person because of other people.)

Wednesday 29 January 2020

Gogo Nkala Newsletter 5/2020




Hlelolwenkosi Ndebele


BAMBANANI

Asibambaneni
Bambanani, Bambanani
Sisebenze ndawonye
Wedw' ayiphutsh’ indima.
Isikhun' esisodw' asivuthi
Ungabi yinkom' edla yodwa.
Asibambaneni mahlabezulu.

Umthwal' uzoba lula
Sibe moya munye njengamajuba
Sibambane ngezandla lasemoyeni
Sidonse ijogwe linye
Asibambaneni
Bambanani.

Asibambaneni,
Bambanani,
Sithuthukis' isizwe sethu
Kuze kuth' odlulayo
Azibonel' engabikelwanga
Sibambene njengebizo lethu
SiyiBambanani.
Ngithi asibambaneni
Tjinyunyi babili komba woga tjowuluka.
Aqinisil' amaKalanga.

Bambanani
Bambanan' enhle
Liphathisane kukho konke
Omunye ma ewa limvuse
Liphathane kuhle
Lizwelan' ubuhlungu
Liphathan' okweqanda
Othinta thin' uthinte sonke
Othinte mina kathintanga mina
Kodw' uthinte thina.

Siyazigqaja ngobuyithi
Silabadal' abasiph' imilayo
Basipha imilayo ekuseni lantambama
Basicathekel’ ulwazi.

Basifundis' ukuziphatha
Singamantombazane bethi
Giya ntombazana
Uziqhenye uzigqaje ngomzimba wakho
Ulalel' uqaphelise
Kulomvuzo wempilo enaphakade.

Hlelolwenkosi Ndebele



SIXOXA NGENGXAKI ZABATSHA



Ngiyabingelela Mthwakaz’ omuhle! Sikuhlelo lwengxaki zabatsha. Siyabonga lonke elithe lasixhasa ngamacebo angalandelwa ngabatsha labazali ukuxakulula ezinye zalezi zingxaki. Lamhla sikhukhuza ithambo lendaba yalokhu okwangalezi insuku osekuthethe abatsha njengesivunguzane, babe sebesehluleka ukwahlukanisa okuhle lokubi ekusebenziseni i ‘Social Media’, amagagasi la okuxoxiswana ngawo, kugujwe ulwazi olunengi kuwo. Kufanele abatsha baqaphele ukuhugekela ngendlela embi kulokhu. Lalela-ke ingxoxo yalamhla.


 



GIYA MTHWAKAZI



Mthwakaz’ omuhle, lalamhla ngiliphathele imbongi ezine. Zingcwethi. Inkondlo zabo zinwaya ubuchopho isibili.
Kodwa, kuqala ngifisa ukuphinda engike ngakutsho. Ngithanda ukwazisa lezizimbongi ezintsha ukuba, ngiqoqa iqoqo elitsha lezinkondlo engithemba zizaphuma ogwalweni olutsha lwezinkondlo unyaka ka2020 ungakagoqi. Zonke inkondlo engizamukelayo zizangena kuqoqo elitsha njalo inye ngayinye umniniyo uzathola isibongo esifaneleyo. Lezizinkondlo kufanele zibe ngezintsha ezingakaze zidindwe. Ezimbalwa zizangena kulesi sigcawu ukukhuthaza abanye abalogqozi oluvilaphayo. Inye ngayinye engena kulesisigcawu ihle ivune ingxenye enkulu yesibongo.
Njengobana ngitshilo, lamhla silembongi ezine ezintsha kulesisigcawu. Ake ubale ukholise ukujula komqondo lobuciko bolimi, unambithe. Asiziqhenyeni bo ngembongi zethu lezi eziphakamisa ulimi lwethu, ikanti njalo zisilola ukuba kesijulise imicabango ngempilo le esiyiphilayo. Hayi-bo, ukutshelwa yikuncitshwa. Ngena enkundleni ugiye lazo lezizimbongi zalamhla.  



Zibusiso C. Mabonisa


INDOSAKUSA ELEMIBALA

Yaphakama njengemihla yonke,
Ikhokhele yon' inkanyez' enkulu.
Sithithibel' isizw' esimnyama.
Ngob' abakaze bayibon' emabala.
Yavoxavoxan' imizwa kwelakithi.
Abanye bathi lizophuma lilihle,
Kanti abanye bayalandula.
Bathi setshabalel' onsundu.
Bakwethu, imabal' indosakusa!

Iyin' i ‘technology’ e-Africa?
Ayin' amalungel' abesifazana kithi?
Iyin' i ‘Christianity’ e-Afrika?
Itshon' i ‘Climate Change' e-Afrika?
Lizakusa linjan' e-Afrika?
Nans' iphum' imabala linkanyezi.
Vukani bo! Ma-Africa libone lombala.
Iphum' imabal' indosakusa.

Bayayesab' i ‘technology’ eAfrica,
Bath' iland' ukuzobhidliza kuphela.
Besabel' imisebenzi yabo kwelakithi.
Batsheleni bangethuk' ubala.
Ayidilizi luth' iyakh' i ‘technology’.
Ayisithatheli misebenzi kodw' isenzela kubelula.
Sekukith' ukuba sihambisane layo.
Ukuze sibe lengqubekela phambil' eAfrica.
Lingethuswa yilombala wendosakusa.
Ngob' idons' oluhl' olukhazimulay' usuku.

Iza lamalungel' esifazana lendosakusa.
Bazonde bagan' unwab' abadala besizw' o50:50.
Bathi latshabalala bekhangel' isiko lonsundu.
Kanti hatshi besab' umnyam' ongela mpisi.
Akusiko litshabalele kwelakh' onsundu,
Kodwa kusiko liqondis' okuhle wen' onsundu.
Ungethuswa yilemibala yendosakusa.
Lizakusa lilihl' okwamagama.

Iza le‘Christianity’ lindosakusa.
Bathwel' imikhon' ekhanda kwelakithi.
Bakhala ngenkol' abazitshiyelwa ngokhokho.
Yebo bakhon' abasilahlayo ngay' i ‘Christianity’,
Kodwa kuneng' okuhle kiyo kulokubi.
Njengoba belivele likhon' idloz' elihle lelibi,
Asiyamukeleni ngelihluzay' ilihlo.
Ngoba lihl' eliza lalendosakusa.

Sizwile behlab' umkhosi ngay' i ‘Climate Change’,
Alisani njengasekuqalen' izulu kithi.
Zilandelan' okwamagobojekan' inkwankwa kithi,
Kungabe kubangelwa yikungahlonitshwa kwamazilo?
Kumbe yiy' iClimate Change’ yodumo?
Kungakho lindosakus' isiphathel' i ‘technology’.
Ukuze sanelis' ukuphila ngalez' insuku.
Asedlulen' endleleni zakudala zokuphila.
Lingawethuki lamabal' alendosakusa.

Njengendosakus' idons' ilanga,
I ‘technology’ ilekusas' elilentuthuko.
Njengendosakus' idons' usuk' olutsha,
I ‘Climate change' ileth' indlel' ezintsha zempilo.
Njengendosakus' idons' ukusa.
Amalungel' abesifazan' ayimpendulo.
Njengendosakus' idons' ukukhanya.
I ‘Christianity’ ilokukhanya kwangaphakade.
Imabala lindosakusa bakwethu,
Imabal' aquketh' ikusas' elihle.
Asiyamukeleni ngezandl' ezimhlophe.
Ngoba kiyo kukhon' ukukhanya, ikusasa lentuthuko!

Zibusiso C. Mabonisa

*


UNGENE KANJANI?

Abanye bangene befulathele
Abanye bangene befuqwa,
Abanye bangene nyovane;
Sanyoka, abanye bangene benyanyile
Abanye saxakuxaku benyozile,
Wena-ke, ungene kanjani ku2020?

Abanye bangene lezikwelede
Abanye bangene lesikhwele,
Abanye bangene belimele
Ngob' ingoz' ibehlele belibele;
Abanye, bekhangele hayi belele
Baphenduke awendlela - amabele!
Wena-ke, ungene kanjani ku2020?

Abanye bangene be-selebhretha
Abanye bangene besiqhinqa isililo,
Abanye bangene bexabene
Abanye bangene bexolelene;
Abanye bangene ngesikhala senalithi -
Bejampa amafensi abanye befohla ngaphansi,
Wena-ke, ungene kanjani?

Abanye bangene bethukile
Abanye kungene izidumbu, bona sebethule,
Abanye kungene izinhliziyo, imizimba ingavumi,
Abanye kuyongen' imizimba, inhliziyo zingavumi;
Abanye bangene bebalisa
Abanye bebal' izithelo zezithukuthuku zabo,
Kanti wen' ungene kanjani?

Abanye bangene lamathemba amatsha
Abanye bangene beqinqibala lemikhuba emidala,
Abanye bangene lamasokisi lamakawuso
Lama-bra, lamakepesi, lamapitikoti, lamaphenti amadala
Kodw' umnyaka won' umutsha!
Abanye bangene lengqond' endala
Ezakhukhuzis' obab' ubutsha;
Wena-ke, ungene kanjani?

Maye, abanye kubalungele!
Maye, abanye worse worse worse kubabhedele!
Maye, abanye bavumene bavumelana bavulisana ezinhl' izindlela!
Maye, abanye behlulene behlukana behlulukelwe!
Maye, kube kubi kwabanye!
Maye, kube mnandi kwabanye!

Sangena madoda!
Sangena sinyathela ngamandla,
Sangena madoda!
Sangena singasadlanga nkotshana,
Sangena ngehlombe oooh!
Sangena ngenxeba njengempethu, phela
Yith' oSayibamb' inkunz' ingen' esangweni!

Comfort Ndlovu

*

Thembani Norman Ndlovu


ANGILOYI
     
Angiloyi, ngilesibindi
Okubalekelwa ngabanengi
Yikh’ okunginambithisayo
Yikh’ okugxozisa inhliziyo yami indenda
Uqhatshi lobunzima buyangibiza ngisabele
Alikho inamuned’ elimnandi kangaka
Elidlul’ ukunqob’ abath’ akunqobeki
Qinis’ imisipha yenqondo
Ulol’ umhedla lomkonto wokuzingela
Okwenza umuntu aphumelele baze bathi uyaloya.

Thembani Norman Ndlovu



UMNCINTISWANO WOKULOBA INOVELI




Mthwakaz’ omuhle, ngibika ukuthi ziyangena izingwalo ezilotshiweyo. Amasango azakuthiwa godlo, mhlaka 31 Zibandlela 2020. Olwakho lungaphi?
Silulindile lalo. Aluze!



UMUSA WANSUKU ZONKE




Hlakanipha Ulalele UMalusi

Impilo yalamhla igcwele izinto lamazwi asimemezayo. Amanye athi, “Bona ubuhle balomuntu ofanekisiweyo. Kungenxa esebenzisa amafutha athile loba okuthile.” Ngamazwi ahugayo ukubana uthenge lawe ubemuhle kanjalo. Amanye njalo amazwi asikhombisa ukuba sithenge sidle ukudla okuthile yikhona sizaphila impilo ende, enhle, egcwele intokozo. Imicimbicimbi le ehugayo isenkalakatheni zamabhakani ezindleleni esihamba kuzo. Loba utshayela uyabona ubale lokho okukhangayo lokuhugayo. Amanye njalo asemaphephandabeni lezingwalweni, lemagwalibeni amakhulu. Ikanti amanye siwezwa njalo siwabone emisakazweni. Konke lokho kungubizabiza.
      Kambe wonke lawo mazwi aklabalalayo edinga ukubana siwezwe aqinisekile na? Aqukethe izithembiso eziliqiniso na? Lapha kudinga ukuthi umuntu athole inhlakanipho lokuqedisisa ukuze akhethe kuhle. Kudinga ukuthi umuntu alalelisise, akwazi okuzamakha kumbusise, angamani abhudlukele nje.
Munye zwi umuntu othembekileyo, olithemba lamathemba. Kakhohlisi. Kaqambi manga. Uluthando. Izithembiso zakhe zingu ‘Yebo lo-Ameni!’ Sibona kuthiwa unguMalusi olungileyo olonda izimvu zakhe kuhle. Umbhalo uthi, “Kodwa ongena ngesango ungumalusi wezimvu. Umlindi wesango uyamvulela; lezimvu ziyalizwa ilizwi lakhe; uyazibiza ezakhe ngamabizo, aziholele phandle” uJohane 10:2, 3.
      Wena uyalizwa na ilizwi loMalusi olungileyo? Uyamazi na? Uthi ezakhe izimvu ziyalazi elakhe ilizwi, njalo ziyamlandela. Wena ulandela waphi amazwi kuwola aklabalala esimemeza ukusa kwamalanga? Okulalelayo kuyayibusisa na impilo yakho?
      Asilimuke njalo amazwi enkosi uSolomoni owaphiwa ukuhlakanipha okumangalisayo. Uyaxwayisa esithi, “Ukuhlakanipha kuyamemeza endleleni … kuyamemeza phezu kwemiduli … kusithi, Koze kube nini lithanda ubuthutha, lina zithutha na?” IZaga 2:20-22. Nxa sihugwa ngamazwi la asimemeza indawana yonke sehluleke ukukhetha ezincingweni zethu, kumaTV, kubangane abaphilela ukupepetsha umoya oyize leze lokunye okunjalo, sifana lazo lezozithutha ezitshiwoyo.
      Hlakanipha mhlobo wami. Lalela ilizwi loMalusi olungileyo zwi uphile.                     

Barbara Nkala 



   ***

Lamhla sima lapha Mthwakaz’ omuhle! Siyafisa ukuzwa kuwe ukuthi isigcawu lesi sikuthinta ngandlela bani. Siyalangatha ukuzwa ukuthi eyakho imibono ithini ngoba ulawo umcabango ongasisiza ngawo. Siyanxusa. Asibeni selimeni lokukhuthaza lokuphakamisa ulimi lwethu. Hlaba eyakho indima ngo2020 uyiphutshe.
Ukhumbule phela ukuthi esalela muva ithiwa xhaka yizinja.
Ngiyalithanda, njalo ngiyabonga!

Gogo Nkala







Friday 24 January 2020

Gogo Nkala Newsletter 4/2020





Passmore Ndlovu


LAPHELA ISIKO

Yeyeniiiii bo!
Safa saphel’ isizwe sabomkhulu
Labokhokho bethu
Ngabe yikho na esakufundiswayo?
Ziphi izalukazi ngizwe ngempululu?
Aphi amajaha ngizwe ngevokloklo?
Ziph’ intombi-nto emkhosini womhlanga?
Mayeee, laphel’ isiko!
Kambe bazakubakhona na omama bolweSine?
Zizabakhona na izinduna labosobhuku?
Enjelele kusahanjwa na?
Mayeee, laphel’ isiko!
Nguban’ ophisele olwethendele?
Kuntsha yanamhlanje?
Ebutsheni bam’ indlela ibibuzwa kwabaphambili
Kodwa lamhl’ abaphambili babuz’ indlel’ entsheni
Mayeee, laphel’ isiko.
Kungani lingasaboniswa?
Kungani lingavumi ma liphambanisile?
Kungani lingazehlisi lixolise?
Kungani lingasabongi ebadaleni?
Sokumele kubongwe lina, mayeee!
Ngilizwela usizi
Ngidabukile, ngidinekile, ngicunukile
Ngizonde ngigan’ unwabu.
Ngani bantwabethu;
Kodwa-ke, elomzali aliweli phansi.
Owathi amakholwa kawalahle isintu ngubani?
Owathi intsha yiyo esisazi ngcono ngubani?
Mayeee, laphel’ isiko
Thiyani ngazo zombili bantwabethu
Akelikhuzwe lizwe
Inhlonipho ngeyamahala
Njalo ayiyelwa esikolo.
Njalo nje elomzali kaliweli phansi.

Passmore Ndlovu


SIXOXA NGENGXAKI ZABATSHA



Ekuhle Mthwakaz’ omuhle! Lamhlanje ngihle ngavula ngenkondlo kaPassmore Ndlovu ukuze yandulele uhlelo lwengxoxo yengxaki zabatsha. UPassmore Ndlovu ngomunye wembongi ezintsha kulesisigcawu. Njalo lamhla ngilethe ezine ukuthi likholise ubuciko bezimbongi lezi zigiya phambi kwenu. Singakakhangeli ezilandelayo, ake singene kuhlelo lwengxaki zabatsha. Lamhla sikhukhuza indaba yezinto okufanele abatsha baqaphele ukuhugekela kuzo, bazilimuke. Lalela-ke ingxoxo yalamhla.



GIYA MTHWAKAZI


Mthwakaz’ omuhle ngiyabonga labo abamemethekisa bachela isinxuso sami indawana yonke. Zizwile imbongi ezintsha zasabela. Ziyathuluka inkondlo. Kagiye uMthwakazi.
Ngithanda ukwazisa lezizimbongi ezintsha ukuba, ngiqoqa iqoqo elitsha lezinkondlo engithemba zizaphuma ogwalweni olutsha lwezinkondlo unyaka ka2020 ungakagoqi. Zonke inkondlo engizamukelayo zizangena kuqoqo elitsha njalo inye ngayinye umniniyo uzathola isibongo esifaneleyo. Lezizinkondlo kufanele zibe ngezintsha ezingakaze zidindwe. Ezimbalwa zizangena kulesi sigcawu ukukhuthaza abanye abalogqozi oluvilaphayo. Inye ngayinye engena kulesisigcawu ihle ivune ingxenye enkulu yesibongo.
Njengobana ngitshilo, lamhla silembongi ezine ezintsha kulesisigcawu. Ake ubale ukholise ukujula komqondo lobuciko bolimi, unambithe. Asiziqhenyeni bo ngembongi zethu lezi eziphakamisa ulimi lwethu, ikanti njalo zisilola ukuba kesijulise imicabango ngempilo le esiyiphilayo.

Onesimo Ngcotsha


KWAKUNGENJE

Inyanga yayiceca ngomkhumbi
Izalukazi zishab' umkumbi,
Lin' inyang' iz' iyekufa
Zigcwale zize ziphuphum' iziphala
Sivuke siholel' inkukhu nsuku zonke
Lazo zidobhe zize zidinwe
Lezo nsuku seziyinkumbulo nje.

Mkhumbi ban' ongesimkhumbi?
Mkhumbi ban' othwel' indlala?
Mkhumbi ban' oquketh' umoy' otshiy' isinyay' emakhaleni?
Mkhumbi ban' opheth' eliphelel' emafini?
Mkhumbi ban' otshis' uhaqaz' ihwanqa?
Mkhumbi ban' owendlal' indlal' enkundleni?
Bayibabaze lasemaphandleni.

Inkanyezi zawenyany' umkhumbi
Zakheth' ukuhambela kude,
Ilanga lalangazelel' ukuhamba lodwa
Inyanga yanyakaza phakathi kwawo yaze yafa.

Zingaze zicube ngemihlan' iminyaka
Ziyabe sezilala phezu kwamankonyane.
Ekweluseni sisidl’ idolonkonyana
Angikhulumi ngelihlo lenkomo
Sitshona sisuth' izadenda
Eziziben' ekhal' ungqetshu.
Namhlanj' abafana sebeguliswa ngaqandayo
Angatshon' engadlang' uyakumangalel' usal' umangele
Umangaliswe yisimanga salokh’ okumangalisayo.

Selisina ligcwigcwiza
Sekulinywa ngembolisamahlanga
Kukhanzingw' amabele
Kayisosiw' ingqwaqwa, singeyokugayiswa
Inkukhu kazisathokoziswa ngamathuku
Sezivalelwa ziholelw' ilanga selisenkanda
Kwakungenje!

Iziphala zibeth' umoya
Ovuniley' ulomgobh' othelel' ebusuku
Ozaciley' ulomoy' omubi
Okhulupheley' udla kakhulu
Ongelamazinyo ngodl' inyama yomuntu
Insingizi sezifuywa
Inkanku sezisosiwa
Empeleni kwakunganje.

Onesimo Ngcotsha Mpofu


Lubelihle Moyo


NGUBANI OWAYESAZI?

Nguban’ owayesazi?
Kamb’ ukhona lapha yini?
Ongathi mina ngavele ngabona
Kudala babethi imfund’ ivul’ amasang’ empumelelo
Lamhla sebethi bek’ ecelen’ imfundo yakh’ uziphandele
Bath’ imfund’ izasebenza laph’ amathub’ evulekile
Ngempel’ izinto ziyajika.

Nguban’ owayesazi?
Ngokuth’ abantu bazavukisana
Batshonisane ngomumo welizwe?
Endleleni bahlangana bakhulumisane ngawo;
Izolo inkomo bezidlan’ uboya
Abatu bekhomba ngophakathi
Lamhla ziphelile zicuba’ inkomo zabantu
Sekudliw’ imbuya ngoluthi.

Nguban’ owayesazi?
Ukuth’ izikhathi zokulima zizaguquka
Nanko phel’ isikhathi sokulima sifikile
Kodwa izulu nkwe!
Ekadeni besidlal’ iKhisimusi
Sesiqale sayahlakul’ emasimini
Lonyaka asikubonanga lokho
Balimil’ abenkosi, kodwa kwatsha qhu
Maye! Ngenhlanyel’ ebolele phansi
Ikanti ivel’ isibiz’ izigidigidi.

Nguban’ owayesazi?
Ukuthi sizabuyela kuleziya nsuku
Laph’ isinkw’ ebesimofuzwa ngabalemali
Lamhlanje ukusithola kuleth’ injabulo ebantwaneni
Inyama yon’ angikhulumi
Odla yon’ ulala ngesibomvu
Ukudla pham’ ezitolo
Kodw’ ethengayo nkwe
Kuntel’ abalezihlobo ngaphandle kwelizwe
Zijikil’ izinto lonyaka

Nguban’ owayesazi?
Ekaden’ iqhude beliphandel’ isikhukhukazi
Isikhukhukazi besinakekel’ amatsiyane
Bekudliwa kuncindw’ iminwe laph’ ekhaya
Abantwana bebejabul’ uBab’ esiz’ ekhaya
Lamhl’ akubonwa lokho
Elilamehlo liyaziphandela.

Nguban’ owayesazi
Ukuthi umhlab’ utshay’ ugenqu
Zonk’ izinto zimi manzonzo
Akuselul’ ukuthol’ imisebenzi
Izolo lokhu, isithupha semfundo
Besimkhulumel’ umuntu
Lamhla konke yimvela kanci okwelihlo lentwala
Umsbenzi usutholwa ngezipha
Maye kulowo ofana lami
Kambe ngubani owayesazi?

Lubelihle Moyo


Sogcinwa Nkala

INDLU YOGAGU

Lisicuyile simile igumalala
Izithelo zas’ ezinambithekayo zaphenduk’ inofi
Saguquka sayinto yokulahlwa, okomlahlabantu
Lenina latheza lisikhekheleza
Lathi, hlezi usilimazel’ inzalo, lamadod’ ethu
Igolide likazulu laphenduk’ isidak’ esitsha siqhezuke.

Angithi besisithi sakha ilizwe
Besingathi silwa lombuso womhlophe na?
Pho sekuthen’ imkhonto yethu sithintana ngempumulo?
Siyitholil’ inkululek’ isizwe,
Kodwa uzulu wasala emaketaneni
Laxexebulwa ilizwe,
Ladonselwana sasidwaba, sibangwa yimidlwane.
Lidonselwana nje kulimal’ uzulu.
Sophephelaphi thina?

Dlithiza madlithiza donsi lolonyovu oluluma kokuphela
Ukhonzile savula, kanti sizembela owethu.
Besithi sigcoba inkosi
Kanti sendlalel’ isitha sikaMatshobane
Bathi kukhalelw’ umenziwa,
Pho thina sobihlelwa ngubani
Ncinda uminze ngemiphefumulo yethu
Yith’ ababeki bakho.

Liphume lembeswe ngelimnyama ifu.
Saqhezuka isiphala sethu sihlahle awempukunyonyo
Umthombo wenkululeko wopha,
Wabhibhidla kwangani siqalekisiwe.
Pho besilolelan’ izikhali nxa sesigwazana sodwa?
Pho besilimelani nxa sesivun’ alempehlane?
Xola bo! sizwe esimnyama, siphelelani!

Besisithi sakha umbuso ngozibuse
Kanti sakha eyogagu ezasijuj’ imizwa ibebuthundu,
Sisithi sifulela ikusasa lethu
Kanti sifulela ngogagu, nanku sisephandle lamanje.
Sizibone umthwebebe sathi zehlisile, kanti cha!
Ngamachaphazi nje kuphela
Pho besilunyelwani,
Ngoba nanku sesibulawa luluju lwakhona?
Ngeqiniso indlu yogagu iyanethela.

Sogcinwa Nkala



KHETHA!




Kulengoma esasiyihlabela kudala ethi,

“Kheth’ eyakho, kheth’ eyakho,
Ngob’ indlela zimbili;
Enye iya ekufeni
Enye iy’ ekuphileni.”

Khetha! Empilweni esiyiphilayo sihlezi singabakhethayo. Sikhetha okuhle, loba okubi. Sikhetha okungasisiza loba okungasilimaza. Kakho umuntu okhetha okubi loba okulimazayo ebona. Ukukhetha kuswela inhlakanipho lokunanzelela. Yinhlakanipho ephiwa nguNkulunkulu hatshi eyomhlaba. Yinhlakanipho eyokulalela unembeza, hatshi eyokuphongubhudlukela nje.
ENcwadini, siyatshelwa ngabantwana bako-Israyeli bedela uNkulunkulu, bengasathembekanga, sebesenza ukuxhwala lokungcolileyo phambi kobuso bakhe. Ukuganga kwabo kwakungehlukanga kulokhu esikubona lamuhla. Labakhokheli babo abanjengabaphrofethi labaphristi basebeprhofetha amanga aluhlaza. Umhlaba wawusuwonakele. Sibona uNkulunkulu exwayisa isizwana sakoBhenjamini esithi sibalekele ulaka oluzayo. Uthi, “Manini emahlanganweni emigwaqo likhangele; libuze izindledlana ezindala, libuze lapho okulendlela enhle khona, lihambe ngayo, lizathola ukuphumula kwemiphefumulo yenu”uJeremiya 6:16. Kodwa abaxwayisekanga lula. Bakhetha ezabo izindlela.
Lathi asehlukanga kulaba. Kulochuku ezweni. Ilizwi leNkosi alisalandelwa. Abantu babhukutsha phakathi kwezenzo ezitshengisa ukuthi abamesabi uNkulunkulu. Kulokuzondana, ukweyisana, inkohliso, ukucindezelwa, ukungananzani, ubuhwaba lobugovu, ubuqili, ukuswela, lobunye ububi. Imbali yezolo iyaziphinda. Kodwa uNkulunkulu wesihawu uhlezi ekhuza njalonje.
UMosi, umkhokheli omkhulu eNcwadini elaya ayebakhokhela abantwana bako-Israyeli, esezadlula emhlabeni, uthi: “Lamhuhla nginxusa izulu lomhlaba ukuba ngofakazi bami ukumelana lani ngisithi sengimise phambi kwenu ukuphila loba ukufa, izibusiso leziqalekiso. Khathesi zikhetheleni ukuphila, ukuze kuthi lina kanye labantwabenu libe lokuphila kanye lokuthi limthande uJehova uNkulunkulu wenu, lilalele ilizwi lakhe, libambelele liqine kuye, ngoba uJehova uyikuphila kwenu …” uDutheronomi 30:19, 20. 
Wena-ke mhlobo wami? Ukhetha yiphi indlela? Ukhetha ukufa kumbe ukuphila? Umnyaka usaqala nje, khetha indlela ozayilandela ume kuyo, ungaphambuki. UJehova ukhona ukukusekela lokukuvikela. Khetha okupha impilo. Khetha izibusiso. Khetha ngenhlakanipho evela elizwini likaNkulunkulu.

Barbara Nkala    
January 2020


                                                                  ***


Asehlukane lapha Mthwakaz’ omuhle! Siyafisa ukuzwa kuwe ukuthi isigcawu lesi sikuthinta ngandlela bani. Siyalangatha ukuzwa ukuthi eyakho imibono ithini ngoba ulawo umcabango ongasisiza ngawo. Siyanxusa. Asibeni selimeni lokukhuthaza lokuphakamisa ulimi lwethu. Hlaba eyakho indima ngo2020 uyiphutshe.
Ukhumbule phela ukuthi esalela muva ithiwa xhaka yizinja.
Ngiyalithanda, njalo ngiyabonga!

Gogo Nkala