Monday 30 March 2020

Gogo Nkalal Newsletter 13/2020



Gogo Nkala Newsletter 13/20

Zibusiso C. Mabonisa


Siyahlangana njalo lamhlanje esigcawini sethu lesi Mthwakaz’ omuhle! Umhlaba wonke wethukile. Uhlahl’ amehlo ngesilo lesi esesifohlele phose kuwo wonk’ amazwe omhlaba siding’ esingamdlavuza. Izibhedlela thile zigcwele swi. Bathintitheka samahlamvu ekwindla abantu. Bayaqhululeka emazweni azithembileyo ngabodokotela lemithi. Pho thina esilezibhedlela ezigulayo sophephelaphi na?
Lalapha kwelakithi sekufe ijaha elaziwayo, uZororo Makamba, laba yilo elakuqala ukuthathwa yiKhorona. Kudanise abantu abanengi lokhu. Sithe, pho nxa sisehluleka ukugcina isigulane esisodwa salo umkhuhlane, pho isilo singahlasela ngolaka olukhulu sophephelaphi na? UMongameli wezwe ubikile ukuthi kusukela ngoMvulo mhlaka 30 Mbimbitho 2020, sokumele abantu bahlale emizini yabo, abasebenzayo basebenzele khona. Labezempilakahle ezweni, lamabandla ethu, bonke bayaxwayisa. Lalela, uzwe, wenze, usizakale wena labakho. Lamhla imbongi yethu eyaziwayo uZibusiso C. Mabonisa, uyabhuqukeza laye ngalesisifo esithi, ‘Luzimu Bani Lolu?’  


LUZIMU BANI LOLU?

Soneni, sidleni kabani thina?
Safa saphel’ imizi yagcwal’ amathuna,
Sesaba lokuzw’ umunt’ ethimula,
Asisabal’ okwenjwayel’ ukuthintana,
Saphela thina ngay’ iKhorona.

Iluzim’ oluthanyela sibi sezivakatshi,
Iyadledlebul’ ayibandlululi mhlobo,
Iginya konk’ ayinaki mnotho,
Iklifiza konk’ ayinaki sithunzi,
Yadlula zisengw’ ayinaki bulili,
Ingusibindi gid’ okwebutho lakwaZulu,
Izonda inxeb’ emhlane njengoTshaka,
Iluzimu bani linto?

Lusukel’ emuzini weChina loluzimu,
Sathi luzimu luphelel’ ekhaya.
Sezw’ izivakatshi zase-Italy
Sezihlab’ owezalukazi,
Kant’ isigaba sonke sase-Europe
Yikhona sisazoyisuth’ induku.
Kuthule kwathi cwak’ eMadrid,
Kwasweleka lempukan’ enyakazay’ eRome,
Kwaba yiso les’ eLondon.
Besaba lokulunguza ngefasitela
Funa bawuhotshe lowo mkhokha.
Ngadideka-ke min’ uMabonisa,
Luzimu bani lolu?

Kungabe kuyiz’ insuku zokugcina?
Ezilotshwe kuSambulo na?
Kumbe yimizamo kasathani?
Ofis’ ukuduhis’ abanengi.
Pho kungani kuhambelane lensuku zePhasika?

Lalela-ke ngikubonise mina mabona kude,
Kuphel’ uMdali nguy’ ozaqeda ngomuntu,
Hatshi lokh’ okulungiswa ngumuntu wenyama.
Bazama ngombhuqazwe ka1914,
Kodwa kwake kwaya ngaphi?
Bez’ oHitler loMussollini ngo1945,
Labo behluleka njalo.
Sayizw’ ifluwenza ngo1918,
Layo yanyamalala njengamazol’ ebon’ ilanga.

I-Anthrax layo yaphanga yaphoselwa ezibini.
I-Ebola yathi zukuzuku yaphelelwa ngumphako.
Nguban’ olokh’ esayethuswa ligcikwane lengculaza?
Pho lona zimu lweKhorona luzenza bani?
Iba ngusibindi gidi mntwana wembokodo,
Abedluleyo basendlalel’ ukuthi sigcob’ igazi labo,
Silw’ impi yokuzihlenga kuloluzimu.
Saphiw’ amandla phezu kwento zonke,
Pho sethuswa yini maqhawe lamaqhawekazi?
Qinani libe ngabanqobi baloluzimu
Loze lugoq’ umsila lugob’ikhanda.

Asante Sana
Kuw’ osalemthamb’ egijim’ elivuthayo.

Zibusiso C Mabonisa
SIXOXA NGENGXAKI ZABATSHA



Ngiyabingelela kulesisigcawu munt’ omutsha! Uyasizakala na ngezinhlelo lezi? Lalamhla siphezu kwayo ingxoxo ephathelene lengxaki zabatsha. Nampa njalo abangane benu bexoxa ngengxaki yalamhla. Sikhangele ingxaki ezibakhona ezimulini, nxa kungekho ukuphilisana kuhle.
 
      Zikhona izimuli ezinhle. Zikhona ezingenza ngcono. Sonke siyalangatha ukuba abatsha bethu baphile kuhle, bazisane, basizane ezimulini zabo. Zingxaki bani ezikhona? Zingaqedwa njani? Wena uthini?




GIYA MTHWAKAZI



Lamhla sikhangela kuphela inkondlo ezikhuluma ngalesisilo esibhekane laso. UMartini Mlilo uke wakhwaza ngeNdidane eyisilo seKhorona. Asizwe lamhla ukuthi uthini ngokuphathelene layo iKhorona? Wena uthini ngalokho?

Martin Mlilo


QILINDINI

Kade lizenz’ izinto silikholwa
Namhlanje lihlangane losowenu,
Lathula lazithela ngabandayo lamgwilibana,
Lihlala lizenz’ ongqengqe
Buvelile ubugovu benu
Bafana lomkhom’ omil’ ebaleni
Lina baphrofethi bamanga
Lembeth’ iskhumba semvu
Lina lizimpis’ eziphangayo
Liphang’ amasolombane lemfuyo yabantu
Ngobuqili benu boqilindini
Kwavela i-ebhola lathula
Namhlanje kungene ikhorona,
Umoya wen’ ubamba mhla kuthwas’ inyelele?
Kuw’ inkanyezi’ engakaz’ ibonwe na?
Haa, Qilindini!
Ngamaqil’ any’ inhlam’ emanzi
Amany’ amaqil’ esiny’ impuphu qilindini
Likuph’ umhlab’ udunguzela
Izizwe ziqhaqhazela
Lizibiz’ abaphrofethi lithi liyathungatha,
Ulondeni phel’ umkhondo wekhambi
Lokwelapha ikhorona
Yikhona sizobuvum’ ubungcitshi benu.
Lifuzile, lizimbila zantabanye
Lalab’ abazibiz’ osiyazi
Bazin’ ikhoron’ isidl’ ubhedu nje?
Liphuc’ abantu’ inzuzo yabo
Ngokugil’ imgilingwane lemigqa yenu
Won’ ukhon’ umkhulek’ ohlal’ elitsheni?
Lawe wathatheka wanguthathekile,
Hlaziya bo!
Mus’ ukuthelwa ngobulaw’ emehlweni,
Qilindini.
Ingenil’ ikhorona
Abaphrofethi bamanga bathula, basobela
Kwangathi kubhong’ ingonyam’ ehlathini.
Lathula baphrofethi laswela lezaba
Libadala nje!
Haa, qilindini!
Laz’ ukubamb’ ubuthakathi
Yon’ ikhorona ayisimthakathi na?
Ngesab’ izibindi zenu
Lingayidons’ imamba
Liyihwatshe ngomsil’ emlindini
Lidlala ijadi ngezwi leNkosi
Lidlala ngegeja kuziliwe,
Qilindini!
Ulimi lwenu lufunde lwagqitha
Uhutshuz’ amanga lisesabis’ abantu
Lizenz’ abaziyo lina lizimpumphuthe
Ma kuvel’ isikhongwane lincwada lifane lesifazane;
Mthwakaz’ omuhle, xwaya abaphrofethi bamanga
Balulindile ulaka loPhezulu.
Ake kuvel’ ikhambi lokwelapha ikhorona,
Uzabezw’ umsindo wabo, zinyekevu
Ngibafanisa leNsedlu ibon’ umabon’ abulaw’
Imamba, inyoka yezihotsha
Xwaya abaphrofethi bamanga
Cezana labo abafetshulayo
Bazakutshiy’ ubamb’ umoya
Yib’ oqilindini laba!

Martin Mlilo



IGosheni EGibhithe

Ngesikhathi uJosefa, indodana kaJakhobe, u-Israyeli, eseGibhithe, kwaba lesikhathi lapho achasisa amaphupho kaFaro, iNkosi yaseGibhithe. UFaro wahle wambeka waba ngumphathi welizwe lonke laseGibhithe. Ngokuhlakanipha akuphiwa nguNkulunkulu, waqoqa izinqwaba lezinqwaba zamabele afakwa eziphaleni ezinengi. Sekulendlala eyamemetheka eGibhithe lakwamanye amazwe, uJosefa nguye owayengumphathi ethengisela abantu amabele.

      Ukwenza kukaNkulunkulu kuyisimanga. Esengumfana abafowabo bamzondela ukuphupha amaphupho ayetshengisa bemkhothamela. Babecebe ukumbulala, kodwa bacina bemthengisela ama-Ishmayeli ayamthengisa eGibhithe njengesigqili. Nampo-ke sebebulawa yindlala, besiya eGibhithe ukuba bathenge amabele, baphephe. Isimanga, nampo sebemkhothamela, ngoba esengumbusi eGibhithe bengasamazi. Wacina eziveza kubo, kwalethwa loyise owayesaphila. Baphiwa indawo eGosheni, indawo enhle kakhulu eGibhithe lapho abafuya khona izifuyo zazalana zanda kakhulu. Yayivundile kakhulu ilungele isivuno esihle. Kuyamangalisa ukuthi uFaro wabapha leyo ndawo wathi, “… hlalisa uyilo labafowenu endaweni enhle kakhulu … eGosheni” uGenesisi 46:6.
          Bagcinakala, bavikeleka abantwana baka-Israeli. UMbhalo uthi, ngesikhathi sezinhlupho ezawela amaGibhithe ngenxa yobulukhuni benhliziyo kaFaro, uNkulunkulu wathembisa ukuthi “… akuyikuba lemitshitshi yempukane khona (eGosheni). Ngakho uzakwazi (uFaro) ukuthi mina nginguNkulunkulu womhlaba wonke” ku-Eksodusi 8:22. Ziqhubeka inhlupho ezaba khona eGibhithe, uMbhalo uthi, “Indawo eyasilayo yiGosheni lapho okwakulabako-Israyeli khona” ku-Eksodusi 9:26.

           Lamhlanje, umhlaba wonke uhlaselwe ligciwane lesifo seKhorona. Akukaze kube lesifo esihlasela umhlaba wonke ngendlela eyethusa kangaka njalo eqhulula abantu njengalesi sifo esithanyela umhlaba wonke. Sekungani sihlaselwe luhlupho olunjengalezi ezazihlasela eGibhithe ngesikhathi sikaJosefa. Awukho umuthi wokwelapha. Pho, sophephelaphi? Elakithi ilizwe alilampahla zokuthi abezempilakahle bazivikele. Indumela lamhlanje zithi sebetirakile ngenxa yalokho. Lamalungiselelo okulwisana lesifo lesi awaqedakali.

          Umthandazo wethu uthi, sengathi iNkosi ingasigcina sivikeleke sibe seGosheni. Kuphela siyamazi na uJesu njengeNkosi loMsindisi? Singabantwana beNkosi na? Mzalwane, phenduka usindiswe. Mazi lo owakufelayo. Mvume manje, akulonde uvikeleke ube seGosheni elingunaphakade. Asiceleni iNkosi isisize sibe seGosheni kule iGibhithe engumhlaba lo.

Barbara Nkala

***

ISAZISO

Ngifisa ukukwazisa ukuthi sesicele ukuvuselelwa kokubalwa kwezingwalo emsakazweni. Lokho lakho kuyaluphakamisa ulimi lwethu. Sizaqala ngokulibalela ugwalo oluthi, THAPH’ ULUJU, Indatshana Ezimfitshane, Ilifa Lakho. Uhlelo lwakuqala luzakuba khona mhlaka 3 Mabasa 2020, lukhutshwa yiRadio Zimbabwe, umsakazo wabantu, ngoLweSihlanu emini, ngehola lesithathu.

Sehlukana lapha lamhlanje Mthwakaz’ omuhle. Kuhle ukuba lawe kulesisigcawu. Ngesakho lawe. Khululeka sizwe ukuthi wena uthini. Awukho umqondo omkhulu, awukho omncane.
Sonke siselimeni lokukhuthaza lokuphakamisa ulimi lwethu. Hlaba eyakho lawe indima ngo2020.
Ukhumbule phela ukuthi esalela muva ithiwa xhaka yizinja.
Ngiyalithanda, njalo ngiyabonga!

Gogo Nkala



Saturday 21 March 2020

Gogo Nkala Newsletter 12/20







 Martin Mlilo

Siyahlangana njalo lamhlanje esigcawini sethu lesi Mthwakaz’ omuhle! Umhlaba wonke wethukile. Uhlahl’ amehlo ngesilo lesi esesifohlele phose kuwo wonk’ amazwe omhlaba siding’ esingamdlavuza. Izibhedlela thile zigcwele swi. Bathintitheka samahlamvu ekwindla abantu. Bayaqhululeka emazweni azithembileyo ngabodokotela lemithi. Pho thina esilezibhedlela ezigulayo sophephelaphi na?
            Lalapha kwelakithi kuthiwa sebebekhona ababonakale belayo ivayirasi le eyekhorona. UMongameli wezwe usekhulumile. Labezempilakahle ezweni, lamabandla ethu, bonke bayaxwayisa. Lalela, uzwe, wenze, usizakale wena labakho. Lamhla imbongi yethu esiyijwayeleyo uMartin Mlilo uyavunguza ngale indida etshayisa ikhanda ithuthumelise izizwe. Bala uzizwele. 

INDIDANE

Umnyak’ uthwas’ isifazane sililizela!
Isilisa sitshaya invokloklo!
Sigiya, sisina sijabulel’ umnyak’ omutsha,
Sazigqiba zambil’ inyanga
Dedelele, zehla izihlathi
Wangen’ umbhuqazwe
Yisilo sekhorona lesi.

Saqala sathi kumbe
Sikuzwa ngengungwana
Bekumintaminta emswakazweni
Kant’ usithukuzele ugab’ ethuthwini
Wena mbabazan’ umahaqaza
Namhlanj’ usuzihlanganisil’ impondo zakho
Izizwe lezizwana zipheth’ amaphaphu ngezandla
Zitshon’ emnyameni ngalo leli ihobahoba
Elihohobel’ izizwe zonke.

Saqala sikuzwela kubomakhelwane
Namhlanje ungenil’ ezweni
Ufana lenhlendl ‘ezibukhali wena mbhuqazwe
Namhlanj’ isifazane sigaxe imicwazi
Ngaso lesisifo somhlaba
Uzulane lolu, luzula luzingela olungamngxavuna.
Lumqobaqobe, lumabel’ amagenga.

Besukuzwela komakhelwana
Namhlanj’ ungenile ezweni
Inhlendla zakho zibukhali, zifana lensingo
Zihlaba zitikitele njengodonsi
Ugwaza ngemkhont’ engabonwayo
Wena ndidan’ eyadid’ abanengi
Wena khorona vayirasi.
Ngesab’ isivinini sakho
Unyenya silibele sibon’ usuphakathi
Ngokuphazima kweso suwuhlanganisil’ umhlaba
We khorona vayirasi
Yilif’ elimnyama lel’ elimboz’ umhlaba wonke
Wenze izizwe zaguqa ngamadolo ziqhaqhazela
Lamhla zibhazalele ngezisu zilabhela
Izibhedlela zigcwele swi emazweni
Izinkulungwane zabantu usuzemuke impilo
Luyadingakala usizo
Siyalukhalela sonke jikelele.

Makholwa, qinani edolweni
Litshay’ ucingo lwaphezulu
UMninimandla nguye ihawu lesiphephelo sethu
Lina bodokotela, lani bogosa bezemfundo
Bongqongqoshi bezempilo
Sebenzani ngokuzikhandla
Kayihlom’ ihlasele’ idudulw’ impi yekhorona
Ifuzile lay’ umzala way’ ukhorela.

Ziphathamandla zemibuso
Kayivalw’ imingcele lezikhumulo zezindiza
Law’ osunindelwe igcikwane lekhorona
Yeka ukuba liqil’ elilamehl’ esiphundu
Mus’ ukuligodla, akuyon’ into yokugodlwa
Yan’ emtholampilo
Ilizwe liyadunguzela, akusimdlalo
Yinsindabaphendule le, sizoyibika kolobani?
Ivuk’ ubhejazan’ ikhorona
Ihlasel’ intshantshu
Isigodlo semigcozo, i-Tshayina.
Xwaya izixwayiso uxexebule isilo
Xwaya ukuba semaxukwini abantu
Xwaya ukuxhawulana lobanibani
Val’ umlomo wakho ukhwehlela
Geza izandla ngomlola njalonje
Gcina amanzi ahlanzekileyo ube usithi mothu
Landela izicebiso zonke zabempilakahle.
Mthwakaz’ omuhle, kasimanyaneni
Silwe lalo lel’ igcikwane lekhorona.

Kutsho min’ uMlil’ uJamatani
Impangel’ inyon’ engahlalw’ ekhanda
Isihlal’ esikhulu somngomangoma
Esehlul’ abakhona
Ngiphum’ eNkay’ eGwelutshena
Yimi lo!

Martin Mlilo


SIXOXA NGENGXAKI ZABATSHA



Siyabonana kulesisigcawu munt’ omutsha! Ngithemba izinhlelo lezi ziyakusiza. Silokhu siphezu kwazo ingxoxo eziphathelene lengxaki zabatsha. Lamhlanje abangane benu bacacada ingxaki le edalwa yikuswelakala kwemisebenzi. Ezweni lakithi lapha kuthiwa abantu abaqatshwangwa abangelamisebenzi, bayi 84%. Banengi-ke abazizamela impilo ngezindlela ezahlukeneyo, abaziqatshayo. Abatsha abanengi bayaqeqetsha baphumelele, bathole lezicoco zabo ezinhle. Kodwa, iImisebenzi mpu, sebeqedile. Lokho kudala izingxaki thile. Akesizwe ukuthi bathini osowenu ngale ingxaki. Wena usithini? Ingaqedwa njani ingxaki le?





GIYA MTHWAKAZI



Nanzi-ke ezinye imbongi zakwenu engizethula kini lamhla. Ezinengi lamhla ziyabubula zisindwa yizigemegeme zalo umhlaba ohlabayo. Okwehlula amadoda kuyabikwa, ikanti injobo enhle ithungelwa ebandla. Bala uzizwele ngoba ukutshelwa yikuncitswa qotho. Cabanga ngabakutshoyo. Wena uthini?



Nokubonga Mpofu

SIYOPHEPHELA KUBANI?

Kwenzenjani?
Sengathi sokugoqwanyawo
Zaphela izizwe ngemikhuhlane
Imikhuhlan’ engekaphekiyo
Efika ithanyele nje
Bayakhala, yizililo ezingapheliyo
Kekho onganceda omunye

Konakale ngaphi bo?
Uph’ uSomandla nxa kunje
Kuqale kusachithwa igazi
Sathi, yebo sikubonile

Yangena yona le abathi
Yi-ebola, baphel’ abantu
Bechitheka nje besifa
Sampukan’ eziwel’ echagweni

Zinsuku zokucina na?
Yizo lezizibonakaliso na
Yikupheleliswa kwemibhalo
Eyalotshwa encwadini engcwele na?

Ufikile usayikloni Idai
Watshiy’ abantu bekhakhamele
Bengazi ukuba baqonde kuphi

Ziyakhala ezimathosi izizwe
Ngayo ikhorona vayirasi
Esivuke uTshaka emphakathini

Abantu abasakwaz’ ukuxhawulana
Abantu sebevalelwe phakathi
Izikolo zivaliwe lemisebenzi yamiswa

Lamazwe athenjiw’ ayaqhaqhazela
Ngoba bengaz’ ukuba benzeni
Imali ayisebenzi
Abaqeqetshileyo ngezemithi
Labo abakwazi bamatasatasa bedinga
Ngubani ozosikhipha kul’ inyakanyaka
Somandla sikhala kuwe.

Nokubonga Mpofu

*

 Sharon Sibanda


MHLABA AWUSUTHI

Kungeneni kwabatsha?
Kungcwatshwa mihla lamalanga
Mhlaba awusuthi
Mhlaba awunoni
Ngisethukile phela
Izolo lokhu bekungcwatshwa
Untanga uRaymond
Kwalandel’ uHlanganani
Ngethukile, angizenzi.

Kungeneni kwelakithi?
Uma ngabe ngiyaphupha
Ngicela ukuvuswa
Libi leliphupho, liyangethusa
Zimu bani olwangena esigabeni seKezi?
Eminyakeni embalwa eyedlula
Baphel' abafoweth' abahlanu
Besiza kwelika Mthaniya
Sithe sisapholis’ umoya
Abantwana besikolo baphelela kuMazayi ngemota
Sophephela ngaphi?
Asiphephanga thin' intsha yalamuhla
Sadlani kabana kul’ umhlaba?
Sifelani kanti?

Sisathi sikubonile …
Lwangen’ uzimu koNkiwani
Ahamba amajaha amabili
Ngasikhathi sinye
Sasala silemibuzo
Engelampendulo
Saphela kangaka kwenzenjani?
Layizolo bekufiwa kanje yin?
Ngiding’ impendulo, ngididekile
Ngididwa yikufa kwalamuhla
Kumbe yikufa okuze lathi.

Okunje kuyasethusa, asikujwayeli
Lalani kahle bafowethu
Liyibekil’ induk’ ebandla
Besesifikil' isikhathi senu
Libiziwe lasabela
Lasitshiya silemibuz' engela mpendulo
Sisele, kodwa siyimhlanga
Sidlel’ evalweni, alisekh' ithemba
Solilandela noma yinini
Akusekh’ ukuphephe kulelizwe
Safa saphela singagulanga
Kwachithek’ igaz’ ekungeneni kwelakithi?
Zimu bani?
Yaphel’ intsha, safa zingozi
Kungeneni kweleKezi?
Siyaphela bontanga limukani
Zijikil’ izinto, sifa sibancane
Sitshiya abantwana bebancane
Sifa sitshiya abazali bethu besithanda
Sifa kuchithek’ igazi, kwenzenjani?

Umhlaba awujayeleki, awusifuni
Mhlaba sewantshintsha
Umhlaba sulabanikazi
Umhlaba suhlaba
Lilale ngokuthula bafowethu
Lilale ngoxolo bontanga
Solilandela maduze
lsikhala elisitshiyileyo asivaleki
Silikhumbul’ insuku zonke
Ngoba phela belithandeka
Kumndeni yenu lasemphakathini
Lalani ngokuthula maqhawe lamaqhawekazi
Liyibekile induku ebandla.

Sifa sitshiya amandla ethu
Kusala amanxiwa kuphela
Ukuphumelela kwethu
Kusidonsel’ egodini
Waphumelela, subizwa yikufa
Bontanga, limukani siyaphela
Sifa nje sifel’ amandl' ethu
Kungeneni kwelikaFuyana
Izol’ esaphila bekungekho lokhu
Kwakhothama yena zajik’ izinto
Sifa njengempukane
Saphela sibancane kwenzekeni?
Namanje ngisabuza konakale ngaphi?
Siphambanise ngaphi siyelungisa
Ngoba lokhu kuyasisinda kakhulu.

Sharon Sibanda

*

Victress Mathuthu


ASIXABEN’ ASIXOXE
Asixox' asixabene,
Nxa usunxenx' uhambela kude,
Uth' angixubaniseni?
Ngixubhe ngani?
Ukuth' uxol' ungaxakeki
Ngoba lami sengixaxekile,
Nxa sesixakeka sonke
Pho nguban' oyosal' engaxakeki
Ngoba bekuyith' ebesingaxakekanga!
Laba kade bevele bexaxekile
Sebezaxokozela baxakeke bengaxoxi!

Asixaben' asixoxe,
Nxa ungasaxoxi lexox' eliyimi
Ixox' eliyimi lizaxoxa lobani?
Ocabang' ukuthi kusixabanisile
Asikuxoxe sikuxazulule
Phela thina sobabili singabaxazululi
Asimding' umxazululi
Ukuxazulul' okusixabanisayo!
Ngob' umxazululi
Uzasixakekisa sixakekile,
Vele laye uzixakekele
Angith' uxakwa yikungaxoxi!

Asixox' asixabene
Lab' abavele bengaxoxi
Bebexoxa ngathi nxa sixoxa
Beth' oxamu baphaxulene;
Sebexokozela sesixabana,
Baxakwa yikuxabana kwaboxamu
Baxakekil' ukuthi sixatshaniswa yini?
Baxoxelan' ingxoxo bexamalazile,
Bethi sixatshaniswa yikuxoxa.
Baxakekil' abaz' ukuth' asixabene!

Asixaben' asixoxe.
Asibahlabekis' omahlalel' ingxoxo
Bahlezi behlel' ukuhlephuka kwethu
Bahle bahleke bahlephuke
Bakhohl' ukuthi bayahlupheka,
Ngokuzihlupha ngokungasaxoxi kwethu
Asihlehle singahlal' esihlahleni somhlohlo
Ngoba basihleka behlezi kuso,
Behlahlel' indaba yokungasaxoxi
Kwamaxox' ayithi!
Abahlebe, bahleke, bahlahlele, bahlaziye,
Kodwa thin' asixaben' asixoxe,
Nxa kukhon' ocabang' ukuthi kusixabanisile,
Asihlal' esihlahleni somsehla sikuxazulule,
Ungakhohl' ukuth' asixaben' asixoxe!

Victress S Mathuthu

*

 Sukoluhle Moyo

NGOWETHU SONKE
Okwami kubuhlungu,
Okwami kuyadanisa,
Ngathi ngivul’ amehlo,
Ngawavulela phakathi kwelitshe
Lembokodo.

Uthando lomzali kangilwazi,
Olwabangane kangilwazi,
Ngitsho lolwabafowethu,
Ngiludweba phansi,
Luphetshulwe ngumoya.

Engikwazi ngikuqonda,
Lulaka lodwa zwi.
Engikwaziyo yikuphathwa
Njengesichaka.

Ngempel' angazi ngonani.
Lube ngiyazi,
Ngabe sengalikhokh’ icala lami.
Kambe ngachitha elikaban' igazi?

Okwami lomhlaba besekungehlule,
Ngingene kuwuphi ngicatshe?
Bengivum' ukudlisw’ imbuya ngoluthi
Ukuphathwa luklubhu yimpilo.

Pho okwami kuyaphela nini?
Ngethesw’ amacala engingawazi,
Kube yimin’ engingalungang’ emphakathini.
Ngizibuza njalonje, ngonani?
Ngizibuza ngiziphendule ngidideke
Hayi, angilaz' icala lami.

Abaziyo kabangisize,
Sengavakatshel’ abomoya lutho,
Ngabhod’ izangoma lutho,
Ngitsho labeluleki bengqondo lutho,
Ngaphetha ngokuya kuMdali.

Zinyembezi qha kimi,
Yimpophom’ engapheli manzi
Ngonani emhlabeni?
Amehl’ ami akhangele kuwe Mdali.

Ngaguqa ngabika kuy’ uMdali,
Ngezwa kuphakam’ iyez’ elimnyama
Inhlungu zathi dedelele
Bamangala bathi, “Nguye lo?”

Zatshovan’ insuku ngisebenza gadalala
Angamnak’ onginyonkolozayo
Ngagcik’ indlebe zami koklolodayo
Ngoba ngithemb’ ithemb’ elinguMdali.

Besengididekile, sengikhanya ngentamo
Besengibizwa ngocigo
UMdali ngowethu sonke
Unakekel’ isihlupheki lesicebi.

Ukungazi kufana lokufa bo,
Kadeke ngangigiqik’ esilotheni
Kade-ke ngabhixwa ngodaka
Lube ngangisazi,
Lube kwangilungela kadekade.

Besengikhathele
Ngokubhaxulwa njalonje,
Ngokuba manephunephu kwabanye,
Ngingazi loba ngizasiphutsha isikolo,
Kodwa abanguliwe ameva lamhla
Ngempel’ uMdali ngowethu sonke.

Sukoluhle Moyo



UMUSA WANSUKU ZONKE



Ungena Ngokwaziwa

Ezindaweni ezinengi empilweni esiphila kuyo, akusaphongungenwa nje. Ungena ehofisini thile ukuthi ulungiselwe amaphepha athile loba okunye okuthile ngoba usaziwa. Nxa ungaziwa, nguwe nguwe. Uzahlezi ubukela abafika ngemva kwakho belungiselwa bahambe, wena ulokhu unyonyoba emzileni ufolile. Abanye bacina bekhupha izimali bebhadala ukuze baphiwe ithuba. Akukuhle lokho. Abantwana balabo abaziwayo bathola izindawo zesikolo lakumanyuvesithi ngoba abazali babo besaziwa. Bayaphapha baye emazweni ngoba besaziwa. Lemali bayithola lula ngoba besaziwa. Wena-ke ongaziwayo?
            Ibuhlungu indaba yokukhethana ngokwazana. Kodwa, musa ukubila ngaphakathi unxaphe. Ukwaziwa kwalapha emhlabeni yinto eyedlulayo. Ikhona indawo eyinqaba okufanele ukuthi ubani lobani azikhathaze ngokuyangena khona. Kusezulwini. Imibhalo iyasitshela ukubana umhlaba lo ayisilo ikhaya lethu. Ikhaya lethu lisezulwini. Ezulwini akungenwa ngokuthi sazi bani walapha emhlabeni. Kodwa lakhona ikhona iNdoda yaseNazaretha. Awungeni ezulwini ungayazi leyo Ndoda. Isimanga yikuthi ayilakhetho. Ayilasinothi, ayilamyanga. Ayilasifundiswa, ayilaqaba. Ayilamuntu omnyama loba omhlophe. Ayilakuthi ukhuluma luphi ulimi loba ungumhlobo bani. Indoda le njuJesu Khristu.
            Embhalweni walamuhla sibona uJesu esitsho ukuba unguMalusi njalo ulisango lezimvu. UMalusi uyazinakekela izimvu zakhe. Nxa sezingena esibayeni, ulisango lazo. Uthi, “Mina ngiyilo isango; loba ngubani ongena ngami uzasindiswa. Uzangena, aphume, afumane idlelo” (uJohane 10:9). Isango leli yinsindiso. UJesu Khristu yindlela lesango lensindiso. Sithola ukugcinakala lokuvikelwa nxa singena ngoKhristu.
            Uyamazi na uJesu Khristu? Uyakwazi ukubana wahlupheka wabethelwa esiphambanweni ukuze ubani lobani asindiswe? Sonke sifinyelele embusweni wakhe ezulwini ngaye. Kakhethi muntu. Insindiso ayithengwa ngemali. Iphiwa ngokukhuleka. Nxa ungamazi uJesu, mdinge khona manje. Mfune ukuze usindiswe. 
Ingoma:       Mfun’ uJesu uMsindisi
                        Nguye owakufelayo
Nxa umfuna uzomthola
Usindiswe namhlanje.                   

Barbara Nkala
           
***
ISAZISO

Ngifisa ukukwazisa ukuthi sesicele ukuvuselelwa kokubalwa kwezingwalo emsakazweni. Lokho lakho kuyaluphakamisa ulimi lwethu. Sizaqala ngokulibalela ugwalo oluthi, THAPH’ ULUJU, Indatshana Ezimfitshane, Ilifa Lakho. Sizakwazisa ukuba lokhu kuqala nini. Kodwa nxa kuqala kuleliviki, kungabe kubalwa kuRadio Zimbabwe, umsakazo wabantu, ngoLweSihlanu emini ngehola lesithathu, nxa iNkosi ivuma.

Sehlukana lapha lamhlanje Mthwakaz’ omuhle. Kuhle ukuncokola lawe kulesisigcawu. Ngesakho lawe. Khululeka sizwe ukuthi wena uthini. Awukho umqondo omkhulu, awukho omncane.
Sonke siselimeni lokukhuthaza lokuphakamisa ulimi lwethu. Hlaba eyakho lawe indima ngo2020.
Ukhumbule phela ukuthi esalela muva ithiwa xhaka yizinja.
Ngiyalithanda, njalo ngiyabonga!

Gogo Nkala