Friday 24 January 2020

Gogo Nkala Newsletter 4/2020





Passmore Ndlovu


LAPHELA ISIKO

Yeyeniiiii bo!
Safa saphel’ isizwe sabomkhulu
Labokhokho bethu
Ngabe yikho na esakufundiswayo?
Ziphi izalukazi ngizwe ngempululu?
Aphi amajaha ngizwe ngevokloklo?
Ziph’ intombi-nto emkhosini womhlanga?
Mayeee, laphel’ isiko!
Kambe bazakubakhona na omama bolweSine?
Zizabakhona na izinduna labosobhuku?
Enjelele kusahanjwa na?
Mayeee, laphel’ isiko!
Nguban’ ophisele olwethendele?
Kuntsha yanamhlanje?
Ebutsheni bam’ indlela ibibuzwa kwabaphambili
Kodwa lamhl’ abaphambili babuz’ indlel’ entsheni
Mayeee, laphel’ isiko.
Kungani lingasaboniswa?
Kungani lingavumi ma liphambanisile?
Kungani lingazehlisi lixolise?
Kungani lingasabongi ebadaleni?
Sokumele kubongwe lina, mayeee!
Ngilizwela usizi
Ngidabukile, ngidinekile, ngicunukile
Ngizonde ngigan’ unwabu.
Ngani bantwabethu;
Kodwa-ke, elomzali aliweli phansi.
Owathi amakholwa kawalahle isintu ngubani?
Owathi intsha yiyo esisazi ngcono ngubani?
Mayeee, laphel’ isiko
Thiyani ngazo zombili bantwabethu
Akelikhuzwe lizwe
Inhlonipho ngeyamahala
Njalo ayiyelwa esikolo.
Njalo nje elomzali kaliweli phansi.

Passmore Ndlovu


SIXOXA NGENGXAKI ZABATSHA



Ekuhle Mthwakaz’ omuhle! Lamhlanje ngihle ngavula ngenkondlo kaPassmore Ndlovu ukuze yandulele uhlelo lwengxoxo yengxaki zabatsha. UPassmore Ndlovu ngomunye wembongi ezintsha kulesisigcawu. Njalo lamhla ngilethe ezine ukuthi likholise ubuciko bezimbongi lezi zigiya phambi kwenu. Singakakhangeli ezilandelayo, ake singene kuhlelo lwengxaki zabatsha. Lamhla sikhukhuza indaba yezinto okufanele abatsha baqaphele ukuhugekela kuzo, bazilimuke. Lalela-ke ingxoxo yalamhla.



GIYA MTHWAKAZI


Mthwakaz’ omuhle ngiyabonga labo abamemethekisa bachela isinxuso sami indawana yonke. Zizwile imbongi ezintsha zasabela. Ziyathuluka inkondlo. Kagiye uMthwakazi.
Ngithanda ukwazisa lezizimbongi ezintsha ukuba, ngiqoqa iqoqo elitsha lezinkondlo engithemba zizaphuma ogwalweni olutsha lwezinkondlo unyaka ka2020 ungakagoqi. Zonke inkondlo engizamukelayo zizangena kuqoqo elitsha njalo inye ngayinye umniniyo uzathola isibongo esifaneleyo. Lezizinkondlo kufanele zibe ngezintsha ezingakaze zidindwe. Ezimbalwa zizangena kulesi sigcawu ukukhuthaza abanye abalogqozi oluvilaphayo. Inye ngayinye engena kulesisigcawu ihle ivune ingxenye enkulu yesibongo.
Njengobana ngitshilo, lamhla silembongi ezine ezintsha kulesisigcawu. Ake ubale ukholise ukujula komqondo lobuciko bolimi, unambithe. Asiziqhenyeni bo ngembongi zethu lezi eziphakamisa ulimi lwethu, ikanti njalo zisilola ukuba kesijulise imicabango ngempilo le esiyiphilayo.

Onesimo Ngcotsha


KWAKUNGENJE

Inyanga yayiceca ngomkhumbi
Izalukazi zishab' umkumbi,
Lin' inyang' iz' iyekufa
Zigcwale zize ziphuphum' iziphala
Sivuke siholel' inkukhu nsuku zonke
Lazo zidobhe zize zidinwe
Lezo nsuku seziyinkumbulo nje.

Mkhumbi ban' ongesimkhumbi?
Mkhumbi ban' othwel' indlala?
Mkhumbi ban' oquketh' umoy' otshiy' isinyay' emakhaleni?
Mkhumbi ban' opheth' eliphelel' emafini?
Mkhumbi ban' otshis' uhaqaz' ihwanqa?
Mkhumbi ban' owendlal' indlal' enkundleni?
Bayibabaze lasemaphandleni.

Inkanyezi zawenyany' umkhumbi
Zakheth' ukuhambela kude,
Ilanga lalangazelel' ukuhamba lodwa
Inyanga yanyakaza phakathi kwawo yaze yafa.

Zingaze zicube ngemihlan' iminyaka
Ziyabe sezilala phezu kwamankonyane.
Ekweluseni sisidl’ idolonkonyana
Angikhulumi ngelihlo lenkomo
Sitshona sisuth' izadenda
Eziziben' ekhal' ungqetshu.
Namhlanj' abafana sebeguliswa ngaqandayo
Angatshon' engadlang' uyakumangalel' usal' umangele
Umangaliswe yisimanga salokh’ okumangalisayo.

Selisina ligcwigcwiza
Sekulinywa ngembolisamahlanga
Kukhanzingw' amabele
Kayisosiw' ingqwaqwa, singeyokugayiswa
Inkukhu kazisathokoziswa ngamathuku
Sezivalelwa ziholelw' ilanga selisenkanda
Kwakungenje!

Iziphala zibeth' umoya
Ovuniley' ulomgobh' othelel' ebusuku
Ozaciley' ulomoy' omubi
Okhulupheley' udla kakhulu
Ongelamazinyo ngodl' inyama yomuntu
Insingizi sezifuywa
Inkanku sezisosiwa
Empeleni kwakunganje.

Onesimo Ngcotsha Mpofu


Lubelihle Moyo


NGUBANI OWAYESAZI?

Nguban’ owayesazi?
Kamb’ ukhona lapha yini?
Ongathi mina ngavele ngabona
Kudala babethi imfund’ ivul’ amasang’ empumelelo
Lamhla sebethi bek’ ecelen’ imfundo yakh’ uziphandele
Bath’ imfund’ izasebenza laph’ amathub’ evulekile
Ngempel’ izinto ziyajika.

Nguban’ owayesazi?
Ngokuth’ abantu bazavukisana
Batshonisane ngomumo welizwe?
Endleleni bahlangana bakhulumisane ngawo;
Izolo inkomo bezidlan’ uboya
Abatu bekhomba ngophakathi
Lamhla ziphelile zicuba’ inkomo zabantu
Sekudliw’ imbuya ngoluthi.

Nguban’ owayesazi?
Ukuth’ izikhathi zokulima zizaguquka
Nanko phel’ isikhathi sokulima sifikile
Kodwa izulu nkwe!
Ekadeni besidlal’ iKhisimusi
Sesiqale sayahlakul’ emasimini
Lonyaka asikubonanga lokho
Balimil’ abenkosi, kodwa kwatsha qhu
Maye! Ngenhlanyel’ ebolele phansi
Ikanti ivel’ isibiz’ izigidigidi.

Nguban’ owayesazi?
Ukuthi sizabuyela kuleziya nsuku
Laph’ isinkw’ ebesimofuzwa ngabalemali
Lamhlanje ukusithola kuleth’ injabulo ebantwaneni
Inyama yon’ angikhulumi
Odla yon’ ulala ngesibomvu
Ukudla pham’ ezitolo
Kodw’ ethengayo nkwe
Kuntel’ abalezihlobo ngaphandle kwelizwe
Zijikil’ izinto lonyaka

Nguban’ owayesazi?
Ekaden’ iqhude beliphandel’ isikhukhukazi
Isikhukhukazi besinakekel’ amatsiyane
Bekudliwa kuncindw’ iminwe laph’ ekhaya
Abantwana bebejabul’ uBab’ esiz’ ekhaya
Lamhl’ akubonwa lokho
Elilamehlo liyaziphandela.

Nguban’ owayesazi
Ukuthi umhlab’ utshay’ ugenqu
Zonk’ izinto zimi manzonzo
Akuselul’ ukuthol’ imisebenzi
Izolo lokhu, isithupha semfundo
Besimkhulumel’ umuntu
Lamhla konke yimvela kanci okwelihlo lentwala
Umsbenzi usutholwa ngezipha
Maye kulowo ofana lami
Kambe ngubani owayesazi?

Lubelihle Moyo


Sogcinwa Nkala

INDLU YOGAGU

Lisicuyile simile igumalala
Izithelo zas’ ezinambithekayo zaphenduk’ inofi
Saguquka sayinto yokulahlwa, okomlahlabantu
Lenina latheza lisikhekheleza
Lathi, hlezi usilimazel’ inzalo, lamadod’ ethu
Igolide likazulu laphenduk’ isidak’ esitsha siqhezuke.

Angithi besisithi sakha ilizwe
Besingathi silwa lombuso womhlophe na?
Pho sekuthen’ imkhonto yethu sithintana ngempumulo?
Siyitholil’ inkululek’ isizwe,
Kodwa uzulu wasala emaketaneni
Laxexebulwa ilizwe,
Ladonselwana sasidwaba, sibangwa yimidlwane.
Lidonselwana nje kulimal’ uzulu.
Sophephelaphi thina?

Dlithiza madlithiza donsi lolonyovu oluluma kokuphela
Ukhonzile savula, kanti sizembela owethu.
Besithi sigcoba inkosi
Kanti sendlalel’ isitha sikaMatshobane
Bathi kukhalelw’ umenziwa,
Pho thina sobihlelwa ngubani
Ncinda uminze ngemiphefumulo yethu
Yith’ ababeki bakho.

Liphume lembeswe ngelimnyama ifu.
Saqhezuka isiphala sethu sihlahle awempukunyonyo
Umthombo wenkululeko wopha,
Wabhibhidla kwangani siqalekisiwe.
Pho besilolelan’ izikhali nxa sesigwazana sodwa?
Pho besilimelani nxa sesivun’ alempehlane?
Xola bo! sizwe esimnyama, siphelelani!

Besisithi sakha umbuso ngozibuse
Kanti sakha eyogagu ezasijuj’ imizwa ibebuthundu,
Sisithi sifulela ikusasa lethu
Kanti sifulela ngogagu, nanku sisephandle lamanje.
Sizibone umthwebebe sathi zehlisile, kanti cha!
Ngamachaphazi nje kuphela
Pho besilunyelwani,
Ngoba nanku sesibulawa luluju lwakhona?
Ngeqiniso indlu yogagu iyanethela.

Sogcinwa Nkala



KHETHA!




Kulengoma esasiyihlabela kudala ethi,

“Kheth’ eyakho, kheth’ eyakho,
Ngob’ indlela zimbili;
Enye iya ekufeni
Enye iy’ ekuphileni.”

Khetha! Empilweni esiyiphilayo sihlezi singabakhethayo. Sikhetha okuhle, loba okubi. Sikhetha okungasisiza loba okungasilimaza. Kakho umuntu okhetha okubi loba okulimazayo ebona. Ukukhetha kuswela inhlakanipho lokunanzelela. Yinhlakanipho ephiwa nguNkulunkulu hatshi eyomhlaba. Yinhlakanipho eyokulalela unembeza, hatshi eyokuphongubhudlukela nje.
ENcwadini, siyatshelwa ngabantwana bako-Israyeli bedela uNkulunkulu, bengasathembekanga, sebesenza ukuxhwala lokungcolileyo phambi kobuso bakhe. Ukuganga kwabo kwakungehlukanga kulokhu esikubona lamuhla. Labakhokheli babo abanjengabaphrofethi labaphristi basebeprhofetha amanga aluhlaza. Umhlaba wawusuwonakele. Sibona uNkulunkulu exwayisa isizwana sakoBhenjamini esithi sibalekele ulaka oluzayo. Uthi, “Manini emahlanganweni emigwaqo likhangele; libuze izindledlana ezindala, libuze lapho okulendlela enhle khona, lihambe ngayo, lizathola ukuphumula kwemiphefumulo yenu”uJeremiya 6:16. Kodwa abaxwayisekanga lula. Bakhetha ezabo izindlela.
Lathi asehlukanga kulaba. Kulochuku ezweni. Ilizwi leNkosi alisalandelwa. Abantu babhukutsha phakathi kwezenzo ezitshengisa ukuthi abamesabi uNkulunkulu. Kulokuzondana, ukweyisana, inkohliso, ukucindezelwa, ukungananzani, ubuhwaba lobugovu, ubuqili, ukuswela, lobunye ububi. Imbali yezolo iyaziphinda. Kodwa uNkulunkulu wesihawu uhlezi ekhuza njalonje.
UMosi, umkhokheli omkhulu eNcwadini elaya ayebakhokhela abantwana bako-Israyeli, esezadlula emhlabeni, uthi: “Lamhuhla nginxusa izulu lomhlaba ukuba ngofakazi bami ukumelana lani ngisithi sengimise phambi kwenu ukuphila loba ukufa, izibusiso leziqalekiso. Khathesi zikhetheleni ukuphila, ukuze kuthi lina kanye labantwabenu libe lokuphila kanye lokuthi limthande uJehova uNkulunkulu wenu, lilalele ilizwi lakhe, libambelele liqine kuye, ngoba uJehova uyikuphila kwenu …” uDutheronomi 30:19, 20. 
Wena-ke mhlobo wami? Ukhetha yiphi indlela? Ukhetha ukufa kumbe ukuphila? Umnyaka usaqala nje, khetha indlela ozayilandela ume kuyo, ungaphambuki. UJehova ukhona ukukusekela lokukuvikela. Khetha okupha impilo. Khetha izibusiso. Khetha ngenhlakanipho evela elizwini likaNkulunkulu.

Barbara Nkala    
January 2020


                                                                  ***


Asehlukane lapha Mthwakaz’ omuhle! Siyafisa ukuzwa kuwe ukuthi isigcawu lesi sikuthinta ngandlela bani. Siyalangatha ukuzwa ukuthi eyakho imibono ithini ngoba ulawo umcabango ongasisiza ngawo. Siyanxusa. Asibeni selimeni lokukhuthaza lokuphakamisa ulimi lwethu. Hlaba eyakho indima ngo2020 uyiphutshe.
Ukhumbule phela ukuthi esalela muva ithiwa xhaka yizinja.
Ngiyalithanda, njalo ngiyabonga!

Gogo Nkala











No comments:

Post a Comment