Monday 30 March 2020

Gogo Nkalal Newsletter 13/2020



Gogo Nkala Newsletter 13/20

Zibusiso C. Mabonisa


Siyahlangana njalo lamhlanje esigcawini sethu lesi Mthwakaz’ omuhle! Umhlaba wonke wethukile. Uhlahl’ amehlo ngesilo lesi esesifohlele phose kuwo wonk’ amazwe omhlaba siding’ esingamdlavuza. Izibhedlela thile zigcwele swi. Bathintitheka samahlamvu ekwindla abantu. Bayaqhululeka emazweni azithembileyo ngabodokotela lemithi. Pho thina esilezibhedlela ezigulayo sophephelaphi na?
Lalapha kwelakithi sekufe ijaha elaziwayo, uZororo Makamba, laba yilo elakuqala ukuthathwa yiKhorona. Kudanise abantu abanengi lokhu. Sithe, pho nxa sisehluleka ukugcina isigulane esisodwa salo umkhuhlane, pho isilo singahlasela ngolaka olukhulu sophephelaphi na? UMongameli wezwe ubikile ukuthi kusukela ngoMvulo mhlaka 30 Mbimbitho 2020, sokumele abantu bahlale emizini yabo, abasebenzayo basebenzele khona. Labezempilakahle ezweni, lamabandla ethu, bonke bayaxwayisa. Lalela, uzwe, wenze, usizakale wena labakho. Lamhla imbongi yethu eyaziwayo uZibusiso C. Mabonisa, uyabhuqukeza laye ngalesisifo esithi, ‘Luzimu Bani Lolu?’  


LUZIMU BANI LOLU?

Soneni, sidleni kabani thina?
Safa saphel’ imizi yagcwal’ amathuna,
Sesaba lokuzw’ umunt’ ethimula,
Asisabal’ okwenjwayel’ ukuthintana,
Saphela thina ngay’ iKhorona.

Iluzim’ oluthanyela sibi sezivakatshi,
Iyadledlebul’ ayibandlululi mhlobo,
Iginya konk’ ayinaki mnotho,
Iklifiza konk’ ayinaki sithunzi,
Yadlula zisengw’ ayinaki bulili,
Ingusibindi gid’ okwebutho lakwaZulu,
Izonda inxeb’ emhlane njengoTshaka,
Iluzimu bani linto?

Lusukel’ emuzini weChina loluzimu,
Sathi luzimu luphelel’ ekhaya.
Sezw’ izivakatshi zase-Italy
Sezihlab’ owezalukazi,
Kant’ isigaba sonke sase-Europe
Yikhona sisazoyisuth’ induku.
Kuthule kwathi cwak’ eMadrid,
Kwasweleka lempukan’ enyakazay’ eRome,
Kwaba yiso les’ eLondon.
Besaba lokulunguza ngefasitela
Funa bawuhotshe lowo mkhokha.
Ngadideka-ke min’ uMabonisa,
Luzimu bani lolu?

Kungabe kuyiz’ insuku zokugcina?
Ezilotshwe kuSambulo na?
Kumbe yimizamo kasathani?
Ofis’ ukuduhis’ abanengi.
Pho kungani kuhambelane lensuku zePhasika?

Lalela-ke ngikubonise mina mabona kude,
Kuphel’ uMdali nguy’ ozaqeda ngomuntu,
Hatshi lokh’ okulungiswa ngumuntu wenyama.
Bazama ngombhuqazwe ka1914,
Kodwa kwake kwaya ngaphi?
Bez’ oHitler loMussollini ngo1945,
Labo behluleka njalo.
Sayizw’ ifluwenza ngo1918,
Layo yanyamalala njengamazol’ ebon’ ilanga.

I-Anthrax layo yaphanga yaphoselwa ezibini.
I-Ebola yathi zukuzuku yaphelelwa ngumphako.
Nguban’ olokh’ esayethuswa ligcikwane lengculaza?
Pho lona zimu lweKhorona luzenza bani?
Iba ngusibindi gidi mntwana wembokodo,
Abedluleyo basendlalel’ ukuthi sigcob’ igazi labo,
Silw’ impi yokuzihlenga kuloluzimu.
Saphiw’ amandla phezu kwento zonke,
Pho sethuswa yini maqhawe lamaqhawekazi?
Qinani libe ngabanqobi baloluzimu
Loze lugoq’ umsila lugob’ikhanda.

Asante Sana
Kuw’ osalemthamb’ egijim’ elivuthayo.

Zibusiso C Mabonisa
SIXOXA NGENGXAKI ZABATSHA



Ngiyabingelela kulesisigcawu munt’ omutsha! Uyasizakala na ngezinhlelo lezi? Lalamhla siphezu kwayo ingxoxo ephathelene lengxaki zabatsha. Nampa njalo abangane benu bexoxa ngengxaki yalamhla. Sikhangele ingxaki ezibakhona ezimulini, nxa kungekho ukuphilisana kuhle.
 
      Zikhona izimuli ezinhle. Zikhona ezingenza ngcono. Sonke siyalangatha ukuba abatsha bethu baphile kuhle, bazisane, basizane ezimulini zabo. Zingxaki bani ezikhona? Zingaqedwa njani? Wena uthini?




GIYA MTHWAKAZI



Lamhla sikhangela kuphela inkondlo ezikhuluma ngalesisilo esibhekane laso. UMartini Mlilo uke wakhwaza ngeNdidane eyisilo seKhorona. Asizwe lamhla ukuthi uthini ngokuphathelene layo iKhorona? Wena uthini ngalokho?

Martin Mlilo


QILINDINI

Kade lizenz’ izinto silikholwa
Namhlanje lihlangane losowenu,
Lathula lazithela ngabandayo lamgwilibana,
Lihlala lizenz’ ongqengqe
Buvelile ubugovu benu
Bafana lomkhom’ omil’ ebaleni
Lina baphrofethi bamanga
Lembeth’ iskhumba semvu
Lina lizimpis’ eziphangayo
Liphang’ amasolombane lemfuyo yabantu
Ngobuqili benu boqilindini
Kwavela i-ebhola lathula
Namhlanje kungene ikhorona,
Umoya wen’ ubamba mhla kuthwas’ inyelele?
Kuw’ inkanyezi’ engakaz’ ibonwe na?
Haa, Qilindini!
Ngamaqil’ any’ inhlam’ emanzi
Amany’ amaqil’ esiny’ impuphu qilindini
Likuph’ umhlab’ udunguzela
Izizwe ziqhaqhazela
Lizibiz’ abaphrofethi lithi liyathungatha,
Ulondeni phel’ umkhondo wekhambi
Lokwelapha ikhorona
Yikhona sizobuvum’ ubungcitshi benu.
Lifuzile, lizimbila zantabanye
Lalab’ abazibiz’ osiyazi
Bazin’ ikhoron’ isidl’ ubhedu nje?
Liphuc’ abantu’ inzuzo yabo
Ngokugil’ imgilingwane lemigqa yenu
Won’ ukhon’ umkhulek’ ohlal’ elitsheni?
Lawe wathatheka wanguthathekile,
Hlaziya bo!
Mus’ ukuthelwa ngobulaw’ emehlweni,
Qilindini.
Ingenil’ ikhorona
Abaphrofethi bamanga bathula, basobela
Kwangathi kubhong’ ingonyam’ ehlathini.
Lathula baphrofethi laswela lezaba
Libadala nje!
Haa, qilindini!
Laz’ ukubamb’ ubuthakathi
Yon’ ikhorona ayisimthakathi na?
Ngesab’ izibindi zenu
Lingayidons’ imamba
Liyihwatshe ngomsil’ emlindini
Lidlala ijadi ngezwi leNkosi
Lidlala ngegeja kuziliwe,
Qilindini!
Ulimi lwenu lufunde lwagqitha
Uhutshuz’ amanga lisesabis’ abantu
Lizenz’ abaziyo lina lizimpumphuthe
Ma kuvel’ isikhongwane lincwada lifane lesifazane;
Mthwakaz’ omuhle, xwaya abaphrofethi bamanga
Balulindile ulaka loPhezulu.
Ake kuvel’ ikhambi lokwelapha ikhorona,
Uzabezw’ umsindo wabo, zinyekevu
Ngibafanisa leNsedlu ibon’ umabon’ abulaw’
Imamba, inyoka yezihotsha
Xwaya abaphrofethi bamanga
Cezana labo abafetshulayo
Bazakutshiy’ ubamb’ umoya
Yib’ oqilindini laba!

Martin Mlilo



IGosheni EGibhithe

Ngesikhathi uJosefa, indodana kaJakhobe, u-Israyeli, eseGibhithe, kwaba lesikhathi lapho achasisa amaphupho kaFaro, iNkosi yaseGibhithe. UFaro wahle wambeka waba ngumphathi welizwe lonke laseGibhithe. Ngokuhlakanipha akuphiwa nguNkulunkulu, waqoqa izinqwaba lezinqwaba zamabele afakwa eziphaleni ezinengi. Sekulendlala eyamemetheka eGibhithe lakwamanye amazwe, uJosefa nguye owayengumphathi ethengisela abantu amabele.

      Ukwenza kukaNkulunkulu kuyisimanga. Esengumfana abafowabo bamzondela ukuphupha amaphupho ayetshengisa bemkhothamela. Babecebe ukumbulala, kodwa bacina bemthengisela ama-Ishmayeli ayamthengisa eGibhithe njengesigqili. Nampo-ke sebebulawa yindlala, besiya eGibhithe ukuba bathenge amabele, baphephe. Isimanga, nampo sebemkhothamela, ngoba esengumbusi eGibhithe bengasamazi. Wacina eziveza kubo, kwalethwa loyise owayesaphila. Baphiwa indawo eGosheni, indawo enhle kakhulu eGibhithe lapho abafuya khona izifuyo zazalana zanda kakhulu. Yayivundile kakhulu ilungele isivuno esihle. Kuyamangalisa ukuthi uFaro wabapha leyo ndawo wathi, “… hlalisa uyilo labafowenu endaweni enhle kakhulu … eGosheni” uGenesisi 46:6.
          Bagcinakala, bavikeleka abantwana baka-Israeli. UMbhalo uthi, ngesikhathi sezinhlupho ezawela amaGibhithe ngenxa yobulukhuni benhliziyo kaFaro, uNkulunkulu wathembisa ukuthi “… akuyikuba lemitshitshi yempukane khona (eGosheni). Ngakho uzakwazi (uFaro) ukuthi mina nginguNkulunkulu womhlaba wonke” ku-Eksodusi 8:22. Ziqhubeka inhlupho ezaba khona eGibhithe, uMbhalo uthi, “Indawo eyasilayo yiGosheni lapho okwakulabako-Israyeli khona” ku-Eksodusi 9:26.

           Lamhlanje, umhlaba wonke uhlaselwe ligciwane lesifo seKhorona. Akukaze kube lesifo esihlasela umhlaba wonke ngendlela eyethusa kangaka njalo eqhulula abantu njengalesi sifo esithanyela umhlaba wonke. Sekungani sihlaselwe luhlupho olunjengalezi ezazihlasela eGibhithe ngesikhathi sikaJosefa. Awukho umuthi wokwelapha. Pho, sophephelaphi? Elakithi ilizwe alilampahla zokuthi abezempilakahle bazivikele. Indumela lamhlanje zithi sebetirakile ngenxa yalokho. Lamalungiselelo okulwisana lesifo lesi awaqedakali.

          Umthandazo wethu uthi, sengathi iNkosi ingasigcina sivikeleke sibe seGosheni. Kuphela siyamazi na uJesu njengeNkosi loMsindisi? Singabantwana beNkosi na? Mzalwane, phenduka usindiswe. Mazi lo owakufelayo. Mvume manje, akulonde uvikeleke ube seGosheni elingunaphakade. Asiceleni iNkosi isisize sibe seGosheni kule iGibhithe engumhlaba lo.

Barbara Nkala

***

ISAZISO

Ngifisa ukukwazisa ukuthi sesicele ukuvuselelwa kokubalwa kwezingwalo emsakazweni. Lokho lakho kuyaluphakamisa ulimi lwethu. Sizaqala ngokulibalela ugwalo oluthi, THAPH’ ULUJU, Indatshana Ezimfitshane, Ilifa Lakho. Uhlelo lwakuqala luzakuba khona mhlaka 3 Mabasa 2020, lukhutshwa yiRadio Zimbabwe, umsakazo wabantu, ngoLweSihlanu emini, ngehola lesithathu.

Sehlukana lapha lamhlanje Mthwakaz’ omuhle. Kuhle ukuba lawe kulesisigcawu. Ngesakho lawe. Khululeka sizwe ukuthi wena uthini. Awukho umqondo omkhulu, awukho omncane.
Sonke siselimeni lokukhuthaza lokuphakamisa ulimi lwethu. Hlaba eyakho lawe indima ngo2020.
Ukhumbule phela ukuthi esalela muva ithiwa xhaka yizinja.
Ngiyalithanda, njalo ngiyabonga!

Gogo Nkala



No comments:

Post a Comment