Friday 13 March 2020

Gogo Nkala Newsletter 11/2020




Victress Mathuthu

Ekuhle Mthwakaz’ omuhle! Kulezi insuku siphezu kokulilizela kokuphela! Kuhle lokho. UMbimbitho yinyanga yokuphakamisa oMama. Umama yisiqokoqela empilweni. Ngake ngathi ngikhangela imibhalo ethile, kunye lezinkondlo ezilotshwa ngabantu, ngananzelela ukuthi akukhathalekile kumbe ngumuntu wesifazana kumbe owesilisa; abanengi bayaloba behalalisa ngaboMama. OBaba zinhloko, ngamakhanda yebo. Kodwa uMama nguye owondla ingane isesesiswini, ayiginqele ebubula ngomhelo, ayondle kusukela ilusane ize ibe ngumuntu oqotswana. Nguye umbalisi wayo wokuqala oyifundisa okunengi ngempilo. Ngakho lathi sibambana izandla labanengi elizweni lemhlabeni wonke sisithi, Lililili! Halala! Lamhlanje sizavula isigcawu lesi ngenkondlo kaVictress Mathuthu ekhuthaza abesifazana. Ukutshelwa yikuncitshwa bo!


ITHUBA YILO LELI MBOKODO!

Zedlule leziyansuku mbokodo,
Seziyimvela kanci, azisabonwa.
Indawo yakh' ayisaphelel' emkulwini
Emkulwin' usudlula khon' uvel' ePhalamende;
Ithuba lakho nanti
Lisezandleni zakho mbokodo!

Phakama we mbokodo!
Ungahlali ndawonye;
Isihlala ndawonye sidl' amajwabu;
Uyowadla ngan' amajwabu;
Amaziny' asengawokwebolekwa?
Ithub' elihle lidekelwe wena;
Amalungel' ath' asebenzise
Uvulelw' iminyang' eyayivaliwe;
Ungabusapholis' amaseko bo
Ngen' uthaphe lezonyosi
Uzidl' uncind' uj' unambithe;
Mbokodo, ithuba liphambi kwakho!

Ekaden' ubuyinzalabantu nje;
Uth' ungayithi wolokohl’ inkonyane
Uvel’ uninelw' emkulwini nje;
Angith' ubusaziwa njengowesintwana;
Isabelo sakho sisebantwaneni;
Kamb' ukhona yin' umntwana
Obengenz' obekusenziwa nguwe?
Olambiley' ekhay' ubeqonda kuwe
Owomiley' amayak' ubewabuza kuwe;
Oququdwe ngumqand' imfudumal' ubeyithola kuwe;
Odatshukelwey' umnxeb' ubewuthola kuwe;
Olimeley' amanxeb' ubewathotshwa nguwe;
Ogulay' inhlung' ubezibik’ ebubula kuwe;
Lamhlanje uvulelw' amathuba!

Phakama bo mbokodo!
Sesedlul' isikhathi sokugoq' izandla;
Zithuthukis' uthuthuke labanye;
Ilifa lakho alisekh' emkulwini
Selisengqondweni yakho;
Inotho yakh' ayisancik' emuntwini
Isincik' ezandleni zakho;
Inina lenina liyaziphandela manje
Akukh' ixox' eligxumel' elinye;
Ithendel' elihle ngelikhala ligijima;
Gijim' uphuthum' amathub' avulekayo;
Hlez' azaphind' avalw' ungangenanga;
Ithuba yilo leli nzalabantu!
Mbokodo, thath’ ithuba bo!

Liyakumemez' iPhalamende
Lithi woza muntu wesifazane
Ubamb' iqhaza kwezombusazwe!
Bayanqolonga kwezohwebo;
Bathi sondela mbokodo
Ubamb' iqhaza;
Litshayiw' icilongo nxa zonke;
Litshayelw' inzalabantu
Ukuth' ayivuk' emaqandeni;
Ehambel' emuv' ibanjwa yizinja!
Nant’ ithuba mama!

Nant’ ithuba mbokodo.
Umunt' ongumam' utshelwa kanye;
Utshelwe kanye wezw' ungesisacuthe;
Ngikubonil' ePhalamend' ubaphethe;
Ngikubonile kwezemigodi sebesizwa ngawe;
Ngikubonil' usungumtshayeli wamaloli;
Ngikubonil' ungumphathi kusibhedlelakazi;
Ngikubonil' ungumtshayeli wendizamtshina;
Ngikubonil' ungumaqhuzu kwezohwebo!
Ngabobotheka kwathokoz' inhliziyo;
Ngathi ngaphakathi;
"Thatha mbokodo, ithuba yilo leli!"

Victress Mathuthu



SIXOXA NGENGXAKI ZABATSHA



Munt’ omutsha ngiyakubingelela. Ngithemba izinhlelo lezi ziyakusiza. Silokhu siphezu kwazo ingxoxo eziphathelene lengxaki zabatsha. Lamhlanje abangane benu bahlinza le ingxaki edalwa yikuthanda izinto. Izinto sivele siyazithanda. Zinhle. Ziyasisiza empilweni. Kodwa kukhona okudlulisa amalawulo besekudala izingxaki. Akesizwe ukuthi bathini osowenu. Wena usithini?







GIYA MTHWAKAZI



Mthwakaz’ omuhlehle, kulezi insuku sihlezi manzonzo. Umhlaba wonke uyakhala ngesifo esesingene satshakaza sachithachitha satshayanisa abantu ngamakhanda. Kungene umkhuhlane weKhorona. Uyathanyela nje lapho ongene khona. Okubi yikuthi uthathelwana lula nje emoyeni wonalo esiwuphefumulayo kunye lekubeni abantu babe seduzane duzane. Akusaxhawulwana ezindaweni thile. Kwamanye amazwe abantu abasavunyela ukutshakala phandle kwemizi yabo. Izikolo zivaliwe. Akusayiwa emisebenzini loba emacaweni. Izindiza sezimisiwe ukuphapha zithwele bantu abayale lale ukuze ungamemetheki ngabo labo abayizihambi. Umnotho welizwe linye ngalinye lawo usuqhula ngoba abantu sebephila ngokuthenga izinto kwabanye kwamanye amazwe. Abezemithi bayaphithizela bazama ukudinga umuthi onganqoba lesisilo.
            Nkosi yami! Lokhu kuswela imithandazo ngoba uMdali nguye yedwa owanelisa ukusinqoba lesisilo ngoba wazi konke, ubona konke, ulamandla wonke, njalo usendaweni zonke. Angasigadla kanye silalise umhlonga sitshabalale lesisilo. Emazweni amanengi akithi kwele-Afrika siyakuswela kakhulu ukungenela kweNkosi ngoba asilakho ukuzilungiselela esikubona kwamanye amazwe ukuze silwisane lalesisilo seKhorona. Njengakithi eZimbabwe, oDokotela abanengi baxotshwa. Lemithi ayikho ezibhedlela. Izolo lokhu, omunye wabantwabami ulaluke esibhedlela ilanga lonke, kusukela ekuseni kwaze kwahlwa, waze wabonwa ngudokotela omuphe umuthi ngehola letshumi kuhlwile. Hawu! Kuyini nje lokho batayi! Imbongi zithini ngalesisilo?
            Lamhla silayo imbongi yethu uPerfect Ncube eloba ngaso lesisilo. Uthi yimpi esibhekane layo. Bala uzizwele ukuthi uthini.



Perfect Ncube


IMPI YEKHORONA

Nant' ibutho lihlomile
Lihlasel' emin langabe sekuhlwile
Kweziny' indawo selihlasele
Yisilil' abantu sebephelile
Eleth' ibutho labodokotela selehlulekile
Izikhali ezibukhali zonke ziphecile.

Ibutho lekhorona lihlasela wonk' umuntu,
Kalifani lalel' elengculaza
Inyon' ezindiz' emoyeni lingazigadi
Lingaqal' ukuya phetsheya
Ngoba lizazokhel' amalahl' ekhanda
Fun' ibutho elilomfutho lilihlasele.

Kunamuhla sihleli manzonzo
Sisesab' ukuwufulathela umhlab' ohlabayo
Sesidlel' egilweni sanyoni
Sisesab' ukufa sigongodwa samgaxa yilelibutho,
Ukuf' okubuhlungu singazendlalelanga

Ingenil' impi gogo khulu
Isukil' impi mama baba
Kodwa ngicela singagadli,
Ngoba kasilaz' izikhal' ezedlul' ezesitha
Kasilandelen’ izixwayiso zabempilakahle,
Ikakhulu sigez’ izandl’ okuzwayo ngesepa
Singanyatheli laph’ okulamaxuku
Ake sizil’ ukuxhawulana sikunine
Val’ umlomo lowo ukhwehlela!
Vikel’ abakho ngivikel’ abami,
Ukuze singabhujiswa sonke.

Zihlob' ezithandekayo,
Asilimuken’ ukuze lathi singahlaselwa
Ngiyakwazi silolukhul' uvalo
Ngoba sekugcwalisek' oNgcwel' umbhalo
Ngicela lingen' ezindlini lival' izivalo
Lingalugxobi laph' osekulempi khona

Limuka sithuthandini! Vus' inkophe
Udingani kundizamtshin' emhlophe?
Ungayihlokoz’ imamb' isemlindini
Wena zihlalel' ucocobis' endlini
Ungazidonsel' amanzi ngomsele
Ngoba kuyisizwe sonke esiyathwal' umqhele

Perfect Ncube


UZingizwan’ izinja oka Siqhoza, imbongi yethi eyinqaba, uza lazo ezimbili eziphakamisa oMama. Asizwe ukuthi uthini.


 Sithembile Siqhoza



MAMA

Thonto lamathon' amahle.
Langa lamalanga phuma sikothe.
Ndoni yamanzi.
Uzigqaj' uziqaphiy' okwephigaga liseq' umgwaqo.
Qathanziph' eliqaphel' izigelekeqe

Vela kulilizele ngitsho leziphofu

Gwabigwabi ugwabiselana ngokubobotheka
Inkomokaz' enyamalala
Kubongolel' umhlambi womnumzana
Mabuyazibhonse

Thobanhliziy' ezaphukileyo
Mlolozeli
Ololozel' ibhubesi lilalis' umhlonga
Libhonga libhodle!
Mondli wezintandan' uzendlalel' impilo
Mcebis' ocubungul' ucingisise ngempilo
Uhlaziy' uhluz’ uhlangul' abantwana
Ehlazweni lokwehluleka
Sihlanzekile nje ngumama
Unhliziy' ihlambulukile
Ulengqond' enhle
Uyayihlabel' ingoma kavuk' uzenzele.
Usigoqela ngeqinis' eliyindingilizi
Ubagob' okhuzw' engezwa.

Mama uliqhawekazi
Umelane lobuqili lobugqogqo balumhlaba.
Ontunye bentinyel' untunye,
Mkhokhoseli mbuthi wabantwana,
Umagam' athundubez' umkhonto lensingo.
Inkonkon' ejam' ekhunjini yal' ukuphuz' udaka.

Mama uyinto yonke kimi
Ungumbalisi
Ungumfundisi
Ungudokotela
Umphathi.
Uyindlovu!

Sithembile Siqhoza


Sithembile Siqhoza

AMANINA MANINA

Ngikhuluma ngamanina
Hay' okhamisa ngithele
Saphuph' esidlekeni.
Ngitsh’ amanin' akhwinc' izidwaba
Alwe lendlala hayi lendoda.

Isandla sedlul' ikhanda.
Ngiyaviyoca kuw' amanina
Ngiyawahlonipha,
Ngiyawakhothamela,
Kuthiwa zimbokodo nje
Vel' achola kwasalani.

Kuxhotsholwana kuxaka.
Bexakekil' abanye.
Amanin' eza lesixazululo.
Kuxakek' abaxakayo
Bazithole sebesengxakini.
Amanin' anxus’ ilima
Enz' umfelandawonye
Azama ngawo wonk' amandla
Ukuze baphung' indlala
Iphum' iphel’ emzini yawo.

Ngokubamban' amandl' awo,
Ayamdudul' umangoy' eziko,
Amasongo akhala kuhl’ emabili.
Umsebenz' ulula bewubambisana.

Asikh' iskhathi sokuklwebhana kubangw' indoda.
Amanina manina
Ngondoda zibonele
Aweyami,
Awazanyazanyiswa lutho.

Samangabuzane,
Inyoni zokuhamba
Sankozi zizulazul' emkhathini
Sasikhwehle siphandel’ abantwabaso
Sasikhukhukazi sifukamel' amatshiyane
Ngamanina manina lawo.
Hay'omabhazalala.

Ngenhlangano lokuthembeka,
Yibambeni njalo
Nom' itshisa manina
Yin' inzalabantu.
Bath' intandanenhle
Ngumakhothwa ngunina.
Sonke sithembe lina
Manina manina!

Sithembile Siqhoza

*** 


 Mthulisi Ndlovu

KHUZEKA!

Ngiyaqhela ngiyaqhubeka
Ngiyaqina ngiyaqholoza
Nguquko ungingqikila isiphaqa
Kuphoqoka mqondo asazi kuqondeni
Emqondweni ziyagiga kukoGigaba
Qum' uqethu, gec' uqeth’ iculo lezigigaba
Gaqa sana lwami yizo lez' indaba

Qhubeka jongosi akuyek' ihaba
Uyaqhaqhazela uqunywa liphango
Phaqaphaqa uyaqhubeka uyaqolotsha
Siqoqodo ndini awukhuzeki uyamotsha
Qhalaqhala lomuntu ungumamotsha

Akuqili lazikhoth' emhlane usaselusana
Qinisela qhubeka ngenguquko uzasala
Qaphel’ iqiniso uzalimala
Ubuqholo bumpumela ndoselakufa
Owala ukucetshiswa uzwa ngokuqethuka
Qoki qoki siyaqoqoda sethule
Ngiyatsho ngiyaphinda ngithi khuzeka Khuzwayo ndini.

Mthulisi Ndlovu


UMUSA WANSUKU ZONKE



Qaphela Ubuhwaba!

Wayenothile. Ephila yedwa. Wayengakhathaleli muntu. Okwakhe kwakungokwakhe. Wayezidlela ezisuthela. Elengqondo ekhaliphileyo ekwaziyo ukulima iwatshaye amabele. Kwathike kwesinye isikhathi isivuno sakhe saba sikhulu kakhulu. Wabuka inotho yakhe le wazibuza ukuthi pho enzeni ngamabele wonke lawo. Wayesezitshela lokhu; “Ngizakudiliza iziphala zami, ngakhe ezinkulu, ngibuthele khona amabele ami lempahla yami yonke.Besengisithi kumphefumulo wami: ‘Mphefumulo, ulempahla ezinengi ezibekelwe iminyaka eminengi. Phumula, udle, unathe, uthokoze’ ” uLukha 12: 18, 19.
            Nxa ubala loba usizwa indaba le, ungaphose uthi, nansi indoda eyayikwazi ukulungiselela elakusasa. Kulezi insuku umhlaba wonke ukhala ngesifo esesingenile eseKhorona. Siyindaba esegudwini isifo lesi esiqale ukuthanyela izigulane kwelamaTshayina, sasuka nje salumatha samemetheka. Amazwe amanengi aphathekile ngamacebo okuthi benzeni ukuze bazivikele kulolulaka. Baphathekile ngamalungiselelo ehlukeneyo. Amazwe agoqe izandla nje sengathi awacabangi ngekusasa yawo sokungathi alesidensi lobuwula. Kuhle kakhulu ukulungiselela elakusasa lokuzivikela. Yikunakekela usapho lwelizwe ukuba luvikeleke luphile. Kodwa, umuntu lo esibala ngaye sekungathi wayengahlakaniphanga. Amalungiselo onke lawo ayewenza ayenakekela yena nje zwi. Wayengelani lomunye umuntu empilweni.
            Sizwa iNkosi uNkulunkulu esithi emuntwini lo, “Hiya, wena siphukuphukundini! Ngabona lobubusuku umphefumulo wakho uzakubizwa. Phoke, izinto ozilungisileyo zizakuba ngezikabani na?” uLukha 12:20. Umuntu lo wafa engasazange aqalise ukukholisa inotho yakhe. Kambe umoya wakhe wemukeleka na kuNkulunkulu? Phela wayengumuntu oyisihwaba. Wayeligovu. Kusamele sixwaye ubugovu, siqaphele ubuhwaba. Siyezwa iNkosi ekucineni kwendaba isithi, kusafanele sizibekele inotho yasezulwini singabi ngabanothe lapha emhlabeni kuphela kodwa sinothe kuNkulunkulu.
            Kuyini ukunotha kuNkulunkulu? Yikungaphiki ngokwemhlabeni kuphela ngoba kungokudlulayo. Kumele umuntu abe lobudlelwano obuhle leNkosi. Ukuphila ngezindlela zeNkosi lokwenza intando yeNkosi yilokhu ukuthi ngingabi yisihwaba, ngizinakekela mina zwi. Kusamele ngiqaphele ubuhwaba. Kusafanele nginakekele abanye abantu, ngibelomusa, ngisize abahluphekayo. Inotho enhle yile esebenza ukwenza umsebenzi kaNkulunkulu emhlabeni. Notha ngokwabelana labanye okuhle olakho. Uphe ngentokozo. Wenze omunye ohlulukelweyo abobotheke. Uvakatshele njalo uthandazele abagulayo labasosizini. Kunengi ongakwenza. Kuphela qaphela ubuhwaba!

Barbara Nkala                                                   


***

Kwanele okwalamhla Mthwakaz’ omuhle. Kuhle ukuncokola lawe kulesisigcawu. Ngesakho lawe. Khululeka sizwe ukuthi wena uthini. Awukho umqondo omkhulu, awukho omncane.
Sonke siselimeni lokukhuthaza lokuphakamisa ulimi lwethu. Hlaba eyakho lawe indima ngo2020.
Ukhumbule phela ukuthi esalela muva ithiwa xhaka yizinja.
Ngiyalithanda, njalo ngiyabonga!

Gogo Nkala









No comments:

Post a Comment