Friday 10 April 2020

Gogo Nkala Blog 14/2020




Ekuhle Mthwakaz’ omuhle! Lanxa isilo lesi esekhorona silokhu sinkunyayila sidlithiza siginye lapho esikhethe khona, singagqize qhakala, thina uNkulunkulu asasivemele ukuba siphefumule, siyabonga. Impilo ayikho ezandleni zethu. Saqala sazwela udonsi lwesifo lesi kude, phetsheya kwezilwandle. Singenile lasemazwen akithi kwele-Afrika. Amanengi amazwe akwelakithi awazange ajahe ukulungiselela ukulwisana laso lesisilo. Athathela muva. Kodwa, kusukela kuMvulo wamhlaka 30 kuMbimbitho 2020, kwabekwa umthetho othi abantu abahlale ezindaweni zabo, bangaphumi ngaphandele kokuba besiyadinga imithi lokwelatshwa; loba besiyadinga ukudla; lalabo abasebenza ezindaweni zalokhu okusiza uzulu empilweni. Kwathiwa abantu basebenzele emakhaya abo.
 
        Kulokukhala okukhulu isibili ngoba bebanengi abaphila ngokuthenga bethengisa. Bayazisebenza. Nxa sekuthiwa bahlale ezindlini okwamaviki amathathu ababoni ukuba bayaphila bathini lezimuli. Yinkinga efuna ukuhlolisiswa kube lendlela ezasiza abantu.
Izimbongi zethu esizithandayo zilokhu zigabaza zisazisa ngekhorona zisilimukisa ngeyezi elimnyama eligubuzele singananzelele. Nangu uKhuluGatsheni, uMthulisi Ndlovu, lamhlanje esithi:

KHORONA, YEHLISA KANCANE

Zuku-zuku!
Duku-duku!
Thala-thala!
Phazi-phazi!
Phansi-phezulu!
Thula zwi!
Vala tu!

Kuzwakele thunzi lokufa...
Khorona, yehlisa kancane.
Bath' usimo ndidamadoda
Osiyazi bawabhula kubemnyama
Injingalwazi mpu!
Odokotela lezanuse khwimilili!
Omongikazi lezinyanga qhuzu!
Izazi socololo!
Izikhulumi cosololo!
Osozindaba zwi!
Umhlab' umangele
Uluntu ludangele
Izizwe ziphelelwe
Abantu mbo, ngokwesaba
Akuzwisiseki, sesiyathe siyathe...
Khorona yehlisa mbijanyana.

Phetsheya enjuleni zolwandle
Ujule wajulukisa kabuhlungu
Ukhwaz' ompumulondwendwe baginqa
Ondlebe zikhany' ilanga, badideka
Nguban' ongadid' uMadiba na?
Usimo asichazwe mazwi enela
Unyonkoloz' umhlaba,
Ulelephi mfoka Nyongolo?
Nant' igagasi lokufa habe!
Mugabe, utshonephi lesibindi lamacebo pho!

Nanko sakhelw' amamotshari
Sagejelw' amathuna sisabudla...
Izizwe nanzi zibangwa lezibi
Kobuthwa kugqitshelwe kwelekane
Kokhalwa kuze kukhawulwe
Umhlab' udangele bakithi!
Into nje asazi sivelelwe yini
Awu savelelwa Thixo.
Khorona yehlisa phulizi!

Kuwe Somandla,
Mdala wezinsuku lezizwe
Sazi, nyanga, melaph' omkhulukazi
Thixo makhwaza kum' igagasi
Mjabhisi kalusifandini
Ngcwele, ngqwele mvelo
Vel’ uthel' umusa, akusahlekisi
Lo ngumatshayabhuqe
Kudl' onsundu lomhloph' emini.
Owala lokhu uyabe uyazikhohlisa.
Nank' umhlab' ujikelan' inyok' ephilayo.
Lo uthi, ‘Ngulo!’
Lo laye uthi, ‘Ngulowaya!’
Baphethe banindan' udaka
Uluntu lutshabalala lusobela.

Baba weth' osezulwini lasemhlabeni
Sithe gwaqa singabakho
Sikhal' ezimathonsi
Sith' akusiph' ithutshana silungisise
Baba sonile siyazi
Sona sisaz' uqobo
Silenzil' ihlazo sakuhlambalaza
Sizenzil' izinto ngokweth' ukuhlakanipha
Salibala ngezixwayiso zakh' ezingcwele
Baba siyavuma sonile
Wena waxwaya ngokufika kosuku olungaziwayo
Lona suku oluyisithutha
Kodwa hatshi ngeKhorona bakithi.

Ubuhlongandlebe lizaba eliyikufa
Ukungalandel' umbhalo lithuna njalo
Kambe kungabe kuyikho na?
Zingabe ziyizo leziya nsuku zokuphela?
Jehova sizwel' isihawu
Siphe ithutshana silungisise la esaphambanisa khona
Baba jabhisa, yehlis' iKhorona.

Mthulisi Ndlovu
uKhuluGatsheni


SIXOXA NGENGXAKI ZABATSHA




Siyabonana lamhlanje kulesisigcawu munt’omutsha. Ngilokudana okukhulu njalo ngixolisa ukuba lamhlanje ayikho ingxoxo yengxaki zabatsha entsha, eyalamuhla. Indaba ye ‘Lockdown’ ekhona ezweni lonke isitshayile lathi singalindele. Bekumele abangane benu baxoxe ngezihloko ezimbili ezokucina kuloluhlelo. Kodwa kwehlule ngoba phela bengahlali bonke. Omunye ulapha, omunye ule, omunye laye ukude le! Nxa iNkosi isiphathisa njalo isiphilisa, kuzaxoxwa kupheleliswe uhlelo lolu lwezingxaki zabatsha.

        
      Okwalamhla sizabuyela emuva sitshaye umphehlu ngale eyake yabakhona, lapho abangane babexoxa ngengxaki edalwa yikusebenzisa ngobutshapha lobuthutha i-‘Social Media’. Yingxaki okwaxoxwa ngayo ngoLwesithathu ku 29 Zibandlela 2020, encwadini kaGogo Nkala eyesihlanu. Siyafisa ukuwuzwa owakho umcabango ngaleyo ngxaki.






GIYA MTHWAKAZI



Nanzi njalo ezinye izimbongi zethu zalamhlanje ezimbili. Ake sizwe ukuthi zona zithini.


UKUZIMISELA LESIBINDI

Ngokumankala kuhamba lugege
Akukhekhelez’ imiqanso
Akukhekhelez’ imehlelo
Ngolulodwa ngakwesokunxele,
Ngolulodwa ngakwesokudla
Indabankulu yikufika laph’ ayakhona
Kukho mkhumbi
Ongedlulang’ olwandle
Ochaphele ngaphetsheya
Ungabe unamaphiko na?
Akukho nyoni yantshez’ ulwandl’ olubanzi
Achaphele ngaphetsheya
Inga yinhlanzi na?
Kuzo zonk’ iziphepho
Kuzo zonk’ iziphambeko
Giya KaNdaba; kuvel’ isibindi
Indod’ emadodeni
Emelana lesiqhwag’ esinguGoliyathi
Ube yinkum’ enkangala
Ngomsidlana way’ ithumba
Lezinkul’ izinanakazana
Ubukhulu bazo bunganakiwe.
Ngokumankala kuhamba lugege
Akukhekhelez’ imiqanso
Akukhekhelez’ imehlelo
Ngolulodwa ngakwesokunxele,
Ngolulodwa ngakwesokudla
Siyofika kwelesithembiso
Indabankulu yisibindi lokuzimisela
Ukubekezela lesibindi
KubenguMtshazi loMtshakazi
Umusa lothando kube ligula
Elipheth’ amas’ amnandi
Ngolulodwa ngakwesonxele
Ngolulodwa ngakwesokudla
Siyofika kwelesithembiso
Halala halala! kaNdaba

Donatha Timothy Mlawuzi



UKUFA KUKAJESU

Wehla evela ezulwini
Watshiya ubukhosi bakhe
Wayiphila impilo yakhe
Yabonakala inkazimulo yakhe
Phakathi kwabantu
Ayesesondele amalanga akhe
Umsebenzi ayewulandile wawususemnyango

Wathatha abafundi bakhe
Baba lomkhosi wePhasika bendawonye
Wathatha isinkwa wahlephula
Wathi, “Lo, ngumzimba wami.”
Wathela lewayini wathi kubo,
Leli ligazi lami.”
Wasebalaya wathi,
Dlanini, linathe lingikhumbule.”

Ukufa kukaJesu kungenxa yesono
Esadalwa ngu-Adam lo-Eva
Kwakungelula kuJesu kodwa wathi,
Ngabe inkezo le iyedlula,
Kodwa Baba, mayenziwe eyakh’ intando

Bamethes’ icala emsulwa
Wazithwal’ izono zethu
Bamkhafulela, bamklolodela, bamtshaya
Bamthuka, bethi kaphrofithe ukuba
Ngubani lowo omtshayayo
Watshaywa kabuhlungu wazimvivinya
Beluka umqhele wameva bamthwalisa
Bamethesa ihlazo lesiphambano

Wabethelwa emthini waseKhalvari
Lampompoza samfula igazi lakhe
Wahlatshwa ngomkhonto esiphangeni
Waphenduka waba yisinengiso kuYise
UYise wayifulathela iNdodana yakhe
Wangakwazi ukukhangela isono esikuyo

Nango ethi, “Kuphelile!”
Wagebis’ ikhanda wafa
Wahlatshwa ngomkhonto ohlangothini
Kwantshaza igazi lamanzi.
Dukuduku, nanko umhlaba uzamazama
Nanko amatshe eqephuka
Nanko amadwala eqhaqhazel’ eqhezuka
Nanko umhlab’ uvuleka
Kwabamnyama kusemini
Ilanga lafiphala lafihlakala
Ukukhanya kwasitha yibumnyama
Ilembu lethempeli laqhezuka phakathi
Amathuna vulekiyani

Ngokufa kwakhe sanqotshwa isono
UJesu waba ngumhlatshelo owamukelekayo
KuYise ezulwini uSomandla
Ngokufa kwakhe sithole insindiso
Ngokubethelwa kwakhe sithole ukuphila
Ngokufa kwakhe esuliwe amacala ethu,
Siyabonga Ngonyama yomndeni wakwaJuda!

Nokubonga Mpofu




Uyamaz’ UJes’ OyiNkosi LoMsindisi Na?

Sasithi siyamaz’ uJesu oyiNkosi loMsindisi. Sasivele nje sithi ulithemba lamathemba. Sasikhulume ngegunya ukuthi uyindlela, leqiniso, lokuphila. Sitsho sihlabelele sithi unguMalusi olungileyo osikhokhelela emadlelweni aluhlaza. Sibabaze sihawule ukuba wabethelwa emthini, wafa ngenxa yethu. Sitsho singesabi sithi uyinqaba lesiphephelo sethu; uyikukhanya kwethu, singesaba bani na? Nanto igcikwane lekhorona linyonyoba linyenya lingabonwa ngamehlo lihlasela umhlaba wonke. Bayaqhululeka abantu besifa ngenxa yekhorona. Uvalo ngeniyani. Sezikhohlakele zonke izithembiso zeNkosi ezingu ‘Yebo lo-Ameni’. Sekukhohlakele ukuthi uyiNkosi loMsindisi.
Kuyole iviki ezinkonzweni zethu besiyabe sihlabelela uHosana! Besiyabe sikhumbula kakhulukazi ngalokho iNkosi uJesu asenzela khona eKhalvari. Besiyabe sithakazelela umkhosi wePhasika. Besiyabe sikhumbula uhambo lwakhe lonke kusukela enikelwa njuJudasi Iskariyothi, ethonisiswa, eseyiswa, ehlutshwa edelelwa. Wacina ehudula isiphambano sisinda ngenxa yezono zomhlaba. Nango ebethelwa, elenga esiphambanweni lichitheka igazi. Nansi enye yezingoma eletha usizi nxa sikhumbula ngalokho adlula kukho ezabethelwa uJesu. Iphuma ku-Amagama Okuhlabelela, ingunombolo 55.

Nxa ngimbona uMsindisi
Efa esiphambanweni,
Ngiyalahla yonk’ imfuyo,
Nakho ukuzindla kwami.

Ngingephikelele lutho
Oluphambeneyo naye;
Konke engikuthandayo
Ngikudela ngenxa yakhe.

O, bhekan’ inhloko yakhe,
Lezozandla nezinyawo!
Yek’ uthando yek’ usizi,
Olukhulu olungaka.

Ngingayisa ntoni kuye
Efanele ukumbonga?
Anginakho okwanele,
Ngiyamnik’ uqobo lwami.

Kanengi sihlabela amazwi nje kodwa singacabangisisi ngalokho esikuhlabelayo. Isigaba sokucina sibuza umbuzo owesabekayo. “Ngingayisa ntoni kuye efanele ukumbonga?” Kuyini ongakusa kuye mzalwane ukuhlawula uthando lolu asithanda ngalo aze ayechitha igazi esiphambanweni? Mina sengazibuza kanengi kodwa ngehluleke ukuphendula. Kuyini engingamnika khona uJesu okufanele ukumbonga? Konke engilakho ngakuphiwa nguye. Besengivumelana lomhlabeleli nxa esithi kalakho okwaneleyo, okumfaneleyo. Okungcono yikumnika mina uqobo lwami.
      Kodwa, awungeke ukwenze lokho nxa ungamazi uJesu lo. Kumele umazi njengeNkosi loMsindisi. Vuma amacala akho ucele intethelelo uselethuba. UJesu ulokhu esanxusa. Bana ngowakhe uvikeleke okungunaphakade. Lekhorona le ingaze ikuhlasele ayilaso isisindo. Ayilalo udonsi. Yinto nje edlulayo njengamakhoba.

Barbara Nkala


***

ISAZISO

Isaziso sethu sangeviki elidlulileyo asisaphumelelanga ngenxa yendaba ye ‘Lockdown’ elizweni. Asingakhathazeki. Nxa iNkosi isilondile, luyeza uhlelo oluhle olokubalwa kwezingwalo zesiNdebele emsakazweni. Asibekezele. Kuzadlula lokhu okuyingxaki embikazi. Okungapheliyo kuyahlola lanjengoba okuhlolayo kuphela.

Esinya isaziso yilesi: abanye benu mhlawumbe sebemangele ukuthi izinkondlo zabo zingenile ku-blog, kodwa akubanga lesibongo. Kuzalunga. Isibongo sezimbongi zikaMbimbitho sehlule ukufikiswa kahle kuzo. Kodwa sikhona. Bekezelani bant’ abahle!

Okwesithathu, labo abalezingwalo ezangena kumncintiswano wokulotshwa kwamanoveli ngesiNdebele, bayaziswa ukubana abahlolisisa becubungula lowo msebenzi balokhu bephezu kwawo. Silokhu sikhangelele ukubika labo abayathola imivuzo; owokuqala, owesibili, lowesithathu.

Sehlukana lapha lamhlanje Mthwakaz’ omuhle. Kuhle ukuba lawe kulesisigcawu. Ngesakho lawe. Khululeka sizwe ukuthi wena uthini. Awukho umqondo omkhulu, awukho omncane.
Sonke siselimeni lokukhuthaza lokuphakamisa ulimi lwethu. Hlaba eyakho lawe indima ngo2020.
Ukhumbule phela ukuthi esalela muva ithiwa xhaka yizinja.
Ngiyalithanda, njalo ngiyabonga!

Gogo Nkala

No comments:

Post a Comment