Thursday 1 August 2019

Gogo Nkala Newsletter No. 3




  
GIYA MBONGI KAMTHWAKAZI!


Ekuhle Mbongi kaMthwakazi! Ngiyakhumbuza njalo, lesi yisigcawu sakho sokugiya ngemibono, lemizwa lemicabango yakho. Gogosa ugwabe ngolimi lwakho oluligugu likaMthwakazi!

   Lamhla, nangu njalo uThabo Dube esithi, ‘Hiya Sikliwindini!’



Thabo Dube


HIYA SIKLIWINDINI!

Ngubab' onjani odlwengula umtanakhe,
Avodloz' impilo yomtwana
Amtshiye ebubul’ ebhunyumunyu?
Amhluthunel’ isithunzi lobuntu bakhe?
Nguban’ olemvumo enjalo
Phezu kwempilo yomtwana?
Ozipha leyo mvumo kadilikelwe lijele,
Athi lanxa sefil’ agaxwe inkalakatha yedwala entanyeni,
Aphoselw’ olwandle,
Anyamalale, angaphind' abonakale futhi!

Angilankani mina webaba
Isikliwi somdala esibhidliz' impilo yomtanaso,
Sitshiy' ephothen’ ephamben' ingqondo
Ngoba sifun' ukusuthis' imizwa yaso.
Mpthu! Howu!
Kuhlobis’ umphefumlo lokhu,
Kunenkis’ inhliziyo.
Ngiyakwenyanya wena bhinya!
Awucabanganga ngekusasa yalingane,
Unak’ eyakhw’ imizwa zwi!

Mpthu!
Awulanhloni!
Indod' enqontshel’ amaqand’ ayo.
Inwel’ ekhanda yizimvu yeka,
Kodw' ingqondo, ngezosane lwezolo.
Baba bani ongubhinya?
Suka sigebengundini somuntu!
Yibuthakathi lobu, kumbe wathakathwa?

Muntu bani oseng’ inkomo lenkonyane?
Yisigebenga sesilo,
Inkalakatha yemamb' emnyama tshu,
Efodloz' ibhidliz' ebumnyameni,
Imuthi faziyani umuntu emehlweni,
Ubuthi bugcwal' umzimba wonke,
Af’ edubeka umuntu wenkosi
Abathakath’ abanjengaw’ asibafun' esigabeni
Kabaye le endaweni yabo eChikurubhi
Lezihluthulelo ziyephoselw' emfulen’ uZambezi.
Ngeke sanqekuz’amakhand’ edlwengul’ abantwabakhe,
Phansi ngokubhinywa kwabesifazana labasakhulayo!
Kulenjongo okumele bayifez’ empilweni
Kayingaphanjaniswa nguwe,
Hiya Sikliwindini!

ngu Thabo Dube



AMASU AMQOKA EKULOBENI INOVELI



Dr Eventhough Ndlovu

Njengoba ngangithembisile kuviki edluleyo, lamuhla ngifisa ukujula ekuvezeni ukuthi iyini imisebenzi yabalobi bemibhalo yokuzibumbela.

Nxa imibhalo yokuzibumbela icutshungulwa njalo ihlaziywa, kukhangelwa, ikakhulu ukuthi umlobi wenelisile, loba uphumelele kangakanani ukuthi adalule indaba yakhe njengomlobi. Ngaveza kusifundo sangeviki ephelileyo ukuthi imibhalo yengcwethi ezilandelayo imqoka ekuzwisiseni ukuthi iyini imisebenzi yabalobi bemibhalo yokuzibumbela emphakathini yabo. Ingcwethi lezi zibalisela uChinua Achebe, uNgugi wa Thiongo, uFlora Veit Wild, u-Okot P’Bitek loTommy Matshakayile-Ndlovu. Ekubhaleni kwakhe, umlobi ukhangelelwe okulandelayo: 

1. Ukuthi afundise ngempilo, acebise, aduduze, alibazise, akhuthaze, alimukise, axwayise njalo agoqe njengomuntu olelihlo elibona lapho uzulu angeke abone khona. 

2. Indlebe zakhe kumele zibe bukhali, zizwe ngcono. Ngalokho-ke, nguye ozwa kuqala okwenzakalayo lokuzakwenzakala, akuvezele uzulu. 

3. Ungumlomo kazulu, ikakhulu lo ongela mandla okuzikhulumela lokuzimela. Umlobi ukhangelelwe ukuthi alwele amalungelo alabo abephucwa amalungelo abo. Ugoba abuye agoqe amakhosi leziphathamandla zonke nje ezingabusi kuhle. 

4. Njengembongi yezolo, umlobi kumele akhumbuze ababusi ukuthi, “Inkosi yinkosi ngabantu” lokuthi “Ubukhosi ngamazolo.” 

5. Ulobuciko lobugabazi bokuphatha udaba aphe obala ugwalo lwakhe enye indlela yokubona ngayo impilo. Imibhalo yakhe kumele iqondise inkolo zamanga, ichaye iqiniso libe sobala.

6. Ungumtshumayeli otshumayeza ababala ugwalo ukuthi bakholwe okuthile ngodaba oluphethweyo. 

7. Umlobi ukhangelelwe ukuthi abhale ngalezo indaba ezitshisayo, ezisematheni kazulu, okuncwetshiswana ngazo igwayi, kucelwana ngazo oselekede lokokhelana ngazo umlilo. Kumele abhale ngezindaba ezisegudwini, uzulu azidla ngazo, adinga impendulo ngazo. Nguye oza lempendulo, acacise njalo abalule ngazo.

8. Umlobi ulomlandu wokufundisa lokulondoloza imbali, ulimi, imikhuba, inkolo, lamasiko omphakathi. Kumele sifunde kuye indlela yokusebenzisa ulimi lokuthi kugatshazwa njani ngalo. 

9. Umsebenzi womlobi kumele ube lomutsho izolo, lamuhla, kusasa lakwelizayo.

Kusigaba esilandelayo ngizatshuka udaba lokuthi uyibumba njani indaba yakho uyivuthise ungaphanganga wamlahlela engqongweni obalayo, kodwa ngobuciko umtshiya elolukuluku (suspense) lokuthi kambe izazala nkomoni kusahluko esilandelayo.

(Umlobi nguDr Eventhough Ndlovu onguMbalisi oPhakemeyo loMkhulu kuSigaba seziNdimi zeSintu leZingwalo zeziNdaba (African Languages and Literature) e-University yeZimbabwe.)


UMUSA WANSUKU ZONKE


UPhethro Uphika UJesu


UPhethro wayengumfundi kaJesu omkhulu. Kanengi lapho uJesu ethatha abafundi abathile esiya labo endaweni ethile, uPhethro wayengomunye walabo abathathu. Besiya entabeni lapho akhazimuliswa khona, uPhethro wayekhona. UJesu esiyathandaza ensimini yaseGetsemane, uPethro wayekhona. Nguye uPhethro okwathi uJesu ebuza ukuthi abantu bathi ungubani, watsho wathi, “UnguMesiya!” Nguye owakhanya ethenjwa kakhulu uJesu waze wathi unguKhefasi, idwala, lapho okuyakwakhelwa khona ibandla lakhe (uMathewu 16:18). Ikanti nguye njalo uPhethro uJesu akhulumisana laye ngendlela eyaze yangani iyamethusa, embuza ukubana uyamthanda na? Aphendule athi, “Yebo Nkosi, ngiyakuthanda.” UJesu athi, “Gcina izimvu zami!” Lokhu sikuthola kuJohane 21:15-17. UJesu wakuphinda kathathu lokhu eqinisa umlayezo wakhe.
   
   UPhethro yindoda eyayisukumela phezulu. Siyambona efunga egomela lapho uJesu esitsho ukubana abafundi bonke bazambalekela bamphike, yena wathi kasoze. Yindoda eyaphanga yathembisa uJesu isithi, “Nkosi, ngizimisele ukukulandela loba usiyangena ejele loba ekufeni” (uLukha 22:23.) UJesu watsho wathi uPhethro uzamphika kathathu, athi kamazi, iqhude lingakakhali.

   Siyayibona-ke indoda enguPhethro imlandela oqobo uJesu esebotshiwe wasiwa enkundleni phambi komphristi omkhulu, esiyathonisiswa. Yafika indoda enguPhethro yazithi tshoko phakathi kwabanengi lapho, besotha umlilo. Nanso intombi khonalapho imbona, imkhangelisisa, isithi kwabalapho, “Indoda le ibe ilayenalo obotshiweyo.” Waphendula uPhethro wathi, “Uyangihlolela! Angimazi umuntu lo!”

   Kungakadluli mizuzwana mingaki, nango omunye umuntu laye emsukela esithi, “Yeyi, ndoda, ungomunye wabo wena!” Wangani uyacaphuka uPhethro ephendula wathi, “Ake ungisukele lapha. Angimazi lumuntu!” Kungakedluli ihola, enye indoda layo yabe imsukela isithi, “Isibili, indoda le ibe ilaso isibotshwa, ngoba layo ngeyaseGalili!” UPhethro waphendula wathi, “Uyangihlolela wena Baba! Angikwazi okhuluma ngakho!” Kuthiwa engakaliqedi lelozwi, nanto iqhude lisithi, “Kikiligoligo!” UPhethro wathi uthi thala, wathola amehlo eNkosi uJesu emuthe nhlo, sengathi ayamkhumbuza. Wawakhumbula amazwi eNkosi uPhethro, waphuma wakhala kabuhlungu ezisola. Wayekade ezimisele, eyithanda iNkosi yakhe. Kodwa wamphika uJesu loba wayengakuhlosanga lokho.
   
   Kanenginengi empilweni, siyabe sifisa ukwenza okuhle, okuqondileyo. Kodwa sicina siphuthaza loba singaqondanga kwenzanjalo. Kasingcono kuloMfundi lo onguPhethro. Lathi siyamphika uJesu ukusa kwamalanga, ngemicabango engaqondanga esiyicabangayo. Siyavumela imicabango esingeke sifise omunye umuntu ayibone ayazi ngoba iyangisa, ingamphakamisi uNkulunkulu. Siyamphika ngamazwi athile esiwakhulumayo. Imilomo yethu iyakhupha izibozi, amazwi enyanyekayo ayisinengiso. Siyamphika ngezenzo zethu ezingaqondanga. Konke okubi esikwenza kwabanye abantu sikwenza kuye uJesu.
  
   Nguye kuphela ongasiqinisa sime ezimisweni zethu. UJesu uyazwisisa. Uyabazi ubuthakathaka bethu. Asiceleni ukuqiniswa nguye njalonje.

   Asithandaze: Nkosi Jesu, ngiyacela ukuthethelelwa lapho engikuphike khona ngemicabango, ngamazwi langezenzo. Ngisiza ngime eqinisweni lamhla lanininini. Amen.


Barbara Nkala



STORIES OF FAITH




“They overcame him (the devil) by the blood of the Lamb and by the word of their testimony; …” (Revelation 12:11). When we tell testimonies of the Lord God’s power and saving grace on our lives, the devil slinks away tail between legs. So, let us share our amazing stories of God’s love in action and shame the evil one.

Your well-written story should be about 500 – 600 words, in English, Ndebele or Shona. Send your story to: barbarankala@gmail.com.

Look out for the second story of faith next week and be encouraged and inspired.

________________________________________________

Okwalamhla kwanele. Ngithemba abanelisileyo bakhona emcimbini omkhulu weZimbabwe International Book Fair (ZIBF) eHarare. Ukutshelwa yikuncitshwa. Nxa ungenelisanga njengami engiphakathi kwenkambo leminye imihlangano, sizakala kokulotshwe ngu Beaven Tapureta kulesi sigcawu sakhe: https://win-zimbabwe.blogspot.com/2019/07/more-on-day-one-of-indaba.html.

Siyafisa ukuzwa kuwe obalayo eyakho imibono langasiphi isiqephu salesisigcawu. Kuyabakhuthaza abalobayo ukuzwa kuwe. Simunye kulo umsebenzi. Funda, ukholise, uqumbaqumbeke lawe wenze!



Ngiyalithanda, njalo siyabonga!



Gogo Nkala











No comments:

Post a Comment