Thursday 20 February 2020

Gogo Nkala Newsletter 8/2020




Nkosilamandla Kunene

Ekuhle Mthwakaz’ omuhle! Kuhle kuyabongeka ukuba sihlangane njalo lamhlanje kuleliviki kulesisigcawu, ikakhulu ukuba sibusiseke ngesikuphakulelwa zimbongi zethu zalamhla. Silitshayela ihlombe lina lonke eselingene kulesi sigcawu, sisithi, lobani lingadinwa. Sithembe lina. Ubuzwe bethu buyakuma ngenxa yenu elizimisele ukuphakamisa ulimi lwethu koMthwakazi, ikanti njalo lisenza sijulise imicabango yethu kulokho elikutshoyo. Asicabangeni, senze. Asingakhali ngezinhlupho ezikhona sigiqika ndawonye. Imbongi lezi zikhona ukusilimukisa, lokusikholisisa njalo. Sizitshayela ihlombe imbongi zethu. UNkosilamandla Kunene lamhla nguye umqali siziba ngenkondlo yakhe ethi, “IMvuselelo Yolimi Lamasiko”. Umpululu levokloklo hlabezulu!

IMVUSELELO YOLIMI LAMASIKO

Watsh’ umfokaNgozo
Etsh’ eyibon’ ingozi
Mhla ethi, “Libambeni bo!”

Wayeqinisile laph’ esithi
Lingen’ igusu lamahlathi
Kuphus’ ukutshabalala kithi

Lukuph’ ulimi lwethu?
Lon’ ulim’ oluluphawu lwethu
Oluvez’ imvelaphi yethu

Alusekho luyekuphi na?
Lutshabalale lwaya kwabaleleyo na?
Thina sasala sibambe son’ esejub’ isisila

Likuph’ isiko lethu?
Lon’ isik’ elipheth’ ubuntu bethu
Elibamb’ isizwe sethu

Yebo kamb’ isiko seliphenduk’ iseko?
Iseko lokuphekis’ ihlazo
Lon’ elomhlambi kazelusile lo

Zikuph’ izintombi lezinsizwa bo?
Ezilesibind’ ezizizwayo
Zimanyane zivuselel’ ulimi lamasiko

Okwamanje ngibuhlungu ngoluntu
Bukuph’ ubuntu babantu besintu
Ngitsho nxa uluntu solubole khuntu

Akuph’ amaxhegu lezalukazi?
Bon’ abapheth’ isiphalakazi
Isiphalakazi solwazi

Siyabadinga kababuye
Basethel’ izinganekwane
Sifund’ isiko liphenduke

Kuthiw’ akugobe lingeqondiswe
Kababuy’ abadala basiqondise
Sihamb’ okukaSolobhoni siqondile

Zikuph’ izimbongi zibhonge?
Zigabaze kudilik’ izindong’ezinde
Bathokoz’ abantu babonge

Bakuph’ abalobi balobe?
Bagiye ngosiba bagabaze
Ulim’ oselwalobayo luze luphenduke

Bakuph’ abaculi besizwe lamacac’ abo?
Bacule ngolim’ olucolekileyo
Kube lentokozo engapheliyo

Sikuph’ isizwe sikaMthwakazi?
Ngitsho nxa sezisidl’ emin’ izimpalakazi
Yebo kamb’ ubuzwe bethu bugeleze lamanzi?

Kaluphakam’ uhlang’ oluNsundu bo
Lusunduze zonk’ indonga lwephule yonk’ imigoqo
Yon’ encindezel’ ulimi lamasiko

Njengoba lombhal’ usitsho
Silahlekil’ isizw’ esingelaw’ amasik’ aso
Aluvuselelw’ ulim’ akhunjulw’ amasiko.

Nkosilamandla Kunene


SIXOXA NGENGXAKI ZABATSHA



Sikhona njalo lamhla bant’ abatsha ukuncokola ngengxaki zabatsha. Bakhona abangane benu ukuxoxa ngalezi zingxaki. Azipheli. Njalo abangeke baxoxe ngesihloko sinye ngasinye ngendlela epheleleyo. Kunengi okwenzakalayo, njalo kuphatha abehlukeneyo ngezindlela ezahlukeneyo. Ikanti isikhathi silesilinganiso saso. Siyayiswela eyakho lawe imicabango ukuba isisize sisacacada lezizingxaki. Mhlawumbe umbono wakho yiwo ongenza omunye umuntu omutsha avuleke ingqondo ithi phe, abone izinto ngendlela engamsiza.
            Lamhlanje siphezu kwengxaki ezidalwa zindaba lezi ezithandekayo kakhulu eziphathelene loThando leMizwa kubantu abatsha. Sondela esigcawini ulalele. Wena uthini?




GIYA MTHWAKAZI



Lamhlanje ngiyathokoza ukubika ukuthi inkondlo bezijuluka, sezithuluka. Zinengi. Kukhomba ubunengi bezimbongi ezizingcwethi lokukhuthala kwazo ekulobeni izinkondlo. Okungithinte kakhulu yikuthola inkondlo kumntanethu omutsha kakhulu, oku Fomu 2 esikolo sangaphezulu. Igama lakhe lo omutsha nguTaboka Phahlana Dube. Kodwa injongo yesihloko sakhe lokuloba kwakhe kungathi ngumuntu osebone amakhisimusi amanengi. Ukutshelwa yikuncitshwa. Uzazizwela nxa esitsho ngomfutho njalo ngokuzimisela esithi, ‘Ngivumeleni’. Mthwakazi, ivokloklo! Lompululu!
            Bakhona njalo abanye esesike sababona besiza lezabo. Bala uncinde iminwe ufunza ingqondo.


Taboka Phahlana Dube


NGIVUMELENI

Ngivumeleni ngitsho angikhathazayo

Ngivumeleni ngitsho angihlukuluzayo

Ngikhuluma ngobandlululo

Ngikhuluma ngokhetho

Ngikhuluma ngokweyiswa lensolo
Ngikhuluma ngokukhahlamezayo

Hmmm, ngiyasola

Ngiyasola nginensolo

Nginensolo ngiyasola

Ngisola ukungikhangela kwenu

Ngisola ukuziphatha kwenu

Ngisola ukwenza kwenu

Ngivumeleni ngitsho angikhathazayo

Lingibona ngizimele lingihleke

Lingibone ngizihambela lingikhangele

Ngamehlo atsho okungangilungele

Ngilenzeni ukuze lingihlamukele?

Ngcono ngizihlalele ngakithi

Ngob’ isaga sithi,

Asikh’ esindlebende kwaso

Ngivumeleni ngitsho angihlabayo

Lithi ngiyisiqalekiso

Hatshi isibusiso

Yekan’ ukungikhangela ngelengulub’ iso

Ngob’ angizenzanga

Ukuthi ngibenje

Kodwa lokh’ akutsh’ ukuthi

Mina angisimuntu

Angisisilima ngob’ angilimekanga

Angisisigoga ngob’ angigogekanga

Lingiphelan’ amabizo engingawacelanga

Ngibuzani ngilitshel’ elingasilamanga

Wena bab’ ongasibaba

Utshumayela kuzwakal’ eMawaba

Uthi kawuthandan’ umhlaba

Konke lokhu kulihaba

Uthandana njani wen’ ungihlaba

Ngokuthuth’ intunda bebhekene
Mina ngibhekene lokungifanele

Isikolo laso singilungele

Ngivumele ngizifundele

Ngifunde ukuzimela

Ngekel’ ukutshona ngizidlalela

Ukuze ngingaze ngakukhalela

Ngisithi wangenqabela

Ngivumeleni ngitsho angikhathazayo

Kuth’ ugiy’ usizw’ elikaSicoco

Kodw’ ucatsh’ usizw’ elikaSizo

Ngob’ uSizo elihlazo

Kanj’ umntwana nguScoco, hatsh’ uSizo

Pho lithini ngomntwan’ okhubazekileyo

Ukuthi yena kasimntwan’ olungileyo

Ngivumeleni ngitsho angilimazayo

Mneweth’ uzazisola

Wehluleka lokungiqhubel’ umlola

Kodw’ ubusungenqabela

Nxa lami sengizenzela

Dadeweth’ uyangikhathalela

Yonk’ into ngiyacela

Ngokuphangis’ uyangenzela

Lengub’ uyangendlalela

Inkos’ izakwenzela

Okuhle ngiyakutshela

Kodwa ngidedele ngizenzele

Ngifunde lami ngiziphilele

Ukuze ngingatshoni ngisith’ ungenzele

Mama othandekayo

MaNkath’ ozil’ inkatha

Ngaz’ ukuthi nguwe ongithandayo

Kubo bonk’ abangizondayo

Ngizothini mhla ugoqwayo

Selikuthe hluth’ elesabekayo

Yikho okungihlukumezayo lokhu.

Taboka Phahlana Dube

*


Methembe Matutu


LIYANGIGCONA

Liyangingcona

Abanye bangesab’ okwenyosi zeganga

Nxa bengibona bayakhonona

Kube sengathi ngilomona

Hatsh’ unced’ engiyilo lona

Ngoba bengazi lokh ’engiyikho khona

Liyangigcona.

Liyangigcona

Ngizam’ ukuqeda’ ukona

Khon’ elizweni kuzaba lokuzwana

Ngoba ngibaqhulul’ abalomona

Kodwa ngikhangelwa njengesanqondo somntwana

Liyangigcona.

Liyangigcona

Ngithi ngiyinyanga

Ngisebenz’ ukulunga

Ngangabi lalutho ngize ngibe mpunga

Kodwa ngininelwa khatshana okolelib’ iphunga

Mina ngisithi ngilwa labangalunganga

Kuthiwe yimi engibathwasisayo wonk’ amalanga

Kusukel’ empumalanga kusiy’ entshonalanga

Akukh’ ebantwin’ ukubonga

Liyangigcona.

Liyangigcona

Ngithi ngiyisanuse 
 Nginuk’ abathakath’ ukuze
Phakathi komphakathi ngibasuse
Ngilwa labo kuze kuse

Kumnyam’ amalanga, ngizil ’ukudla ngikuphuse

Kodwa kuthiwe ngiya ngibathwasise

Ebubini babo ngibaphumelelise

Kanjani mina ngiya ngibaqhaqhazelise

Ngoba nginuka bawuvalelise

Ebantwini ngibatshabalalise

Liyangigcona.

Liyangigcona

Ngithi ngiyisangoma

Abakhunkuli ngibatshaya bathul’ okodakwe zingoma

Methembe Matutu

*

Lubelihle Moyo


VUK’ USEBENZE

Vuk’ usebenze

Walala nje munt’ omutsha, kutheni?

Waphelelwa ngumphako masinya nje, kwenzakalani?

Uncintisana labasemathunen’ ukuthi kwenzenjani?

Bayidlalile eyabo indima, babizwa basabela

Pho wena eyakho uzayidlalelwa ngubani ulele nje?

Ungabizw’ abantwana uzabatshiyela  lifa  bani?

Vuk’ usebenze sihambil’ isikhathi

Liphum’ ilanga lize litshone
Ubhoda lemithunzi yonke
Ungathi kho esofen’ awusukumi

Nguw’ osubatshela konke
Okwenzakala  kumabonakud’ abavela ziphandela

Bangawathath’ awab’ amagets’ ubhoda lamalayini

Nguw’ osuyintathel’ esigabeni

Lofik’ izolo  nje ulal’ azazi zonk’ ezesigabeni

Kulezo-ke wen’ usukumela phezulu

Lesavunguzane ngumfan’ omncane

Mvuzo ban’ owutholayo?

Yeyi! Wahlala wagoq’ izandla nje kwenziwani?

Awubon’ abanye besehla besenyuka lamaqaqa

Ayabahlab’ amev’ angabonway’ akuhlaleki phansi

Pho wena uhlezi njan’ eziny’ ingane zisabalala leganga?

Thalaz’ eceleni kwakho ubon’ izandla lezo 
Azikho mnyama nje zigcwele amathuthuva
Ngoba bethanda abantu beNkosi
Sifikile sabafuqa isimo, bafuqeka labo 
Nanko phela basukumile
Babamba lapha lalaphana
Ilanga litshona
Babuya bephethe okuncane esandleni

Nang’ umangoy’ uselal’ eziko
Phum’ emaqandeni s’khukukaz’
Uphandele abantwana
Phum’ endlini jaha ungen’ igusu Njengamany’ amajaha
Uthi badleni abantwan’ ekhaya
Wen’ ufukamele amaqanda abolileyo?

Uth’ idlen’ imuli baba
Wen’ uhlezi phezu kwezandla nje? 
Izandla lez’ azibambe lapha lalaphaya
Ngob’ aziqunywanga phela
Azigijime inyawo lezo zenze umsebenzi wazo
Umlomo lowo awuvuleke wenzumsebenzi wawo,

Ingqondo zicabange amaqhing’ okwenz’ imali.

Vuk’ usebenze sihlobo kusile

Ingani liyatsho nje leBhayibhili
Ukuth’ ivila malingadli 
Pho wena uthembeni sothamlilo
Uhlezi nje wacocobisa sasonyongwana
Ayikh’ ephandel’ eyinye kulezinsuku

Umunt’ udl’ izithukuthuku zakhe, hatshi ezabanye
Nanko abanye sebehamba ngobusuku
Bengenel’ abant’ ezindlini
Sebezam’ ukuzinceda ngamandl’ abanye

Bayadel’ abaziphandelayo bengakhethi lutho

Bayadla banathe balale lemuli
Wen’ uzadl’ ingqweqwe zomlomo
Ngob’ ingekho phela imana
Hlala mayihlalela uzawuthol’ owakho

Kodwa mina ngithi,
Vuk’ ukusebenze ntombi lawe jaha!



Uthi liyangimangaza yini lina bantu?

Iyafika imisebenz’ etshiyeney’ esigabeni

Wen’ ukheth’ ukuhlala uthi,
Hayi, angikufundelananga lokhu.

Qaphel’ owawufundelayo uzawulind’ uJes’ azabuye

Asazi kuyabe sekukhale nyoni bani-ke lelolanga

Kanti yena owath’ imfundo yiyo kuphela
Esilethel’ umsebenzi ngubani?

Ikhon’ imsebenzi yezandla eminengi phandle lapha

Ikhon’ eyokubaza, ukwakha kanye lokuthenga

Sukuma lawe wenze lokh’ okwaziyo.

Lubelihle Moyo


 UMUSA WANSUKU ZONKE


Ungikhumbule Nkosi Yam’

Enye yezingoma engiyithandayo yile ethi:

            Laph’ izivunguvungu,
Zifus’ impilo yami,
            Nobubi budlangile,
Umlingi esenqoba.
Ungikhumbule, Nkosi yam’
Ungikhumbule Nkosi yam’.

Umhlabeleli lo, sekungathi wayephakathi kwezinhlupho ezesabekayo. Kwasekungani yonke into empilweni iyambandezela, iyamcindezela, iyamhlukuluza. Yayingekho intshukutshu yentokozo. Ngakho uyakhala phambi kweNkosi loMdali wakhe ecela ukubana iNkosi imkhumbule, imkhuphule kulezozinhlupho zakhe.
            Kambe usuke wazithola ukuleyondawo na? Zinengi inhlupho esikhangelane lazo. Kulenhlupho zokuswela, ezokugulelwa, ezokufelwa, imisebenzi engabonwayo, ukwehluleka ukwanelisa izidingo zabantwana ezikolweni, intengo zezinto esikhwele kakhulu ezitolo, ukusweleka kwamadokotela lemithi efaneleyo, indlala lokunye okungapheliyo. Kuvamile ukuthi sibone sengathi uNkulunkulu usesikhohliwe, kanti hatshi, uyabona, njalo uyezwa konke ukukhala kwethu. Wathembisa ukuba kasitshiyi sisodwa. Uthi kufanele siqine, sibe lesibindi singalahli ithemba (Joshuwa 1:9). Kulezibonelo ezinengi kakhulu eNcwadini eNgcwele, iBhayibhili, ezabantu abangena phakathi kohlupho bengaludinganga, kwaba sengathi uJehova usebakhohliwe. Kodwa, uyabe engakhohlwanga ngoba yena kalali, njalo kawozeli. Ngizadobha ezimbili nje zwi izibonelo.
ENcwadini kaGenesisi 39 kusiya ku41, sibona uJosefa, owaphathwa kubi ngabafowabo bacina bemthengisa ukuba yisigqili eGibhithe. Kodwa iNkosi yayilaye njalonje. Sibona ejikelwa ejele engonanga, kungenxa yomfazi kaPhothifa owayegangile. Esejele wachasisa amaphupho omphathinkezo lompheki ababeyizisebenzi zenkosi yeGibhithe. Lakanye kwenzakala ngaleyondlela. Wayethe umphathinkezo amkhumbule esephumile ejele. Wakhohlwa isithembiso esezikholisela lowo mphathinkezo. Waze wakhumbula inkosi isiphuphe amaphupho ayeswela incazelo, sekwedlule iminyaka emibili. Umuntu uyakhohlwa, kodwa uJehova kakhohlwa. Wenza izinto ngesikhathi esifaneleyo. UNkulunkulu wamkhumbula uJosefa wakhutshwa ejele, wachasisa amaphupho, wacina esephakanyisiwe esengumphathi welizwe lonke laseGibhithe.
            Esinye isibonelo esihle sisibona eNcwadini ka-Esta kuzahluko 4 – 6. UModekhayi wayengumJuda ezweni lasePhesiya lapho ababeyizithunjwa khona labanye. Kodwa kwakwenzeke wavumbulula icebo elibi elalibunjwe yizinceku zenkosi ezimbili ezasezicebe ukubulala inkosi u-Asahuweru. UModekhayi walimukisa iNkosi ngalokho, zalengiswa lezozigangi sekubonakele ukuthi ezazikuhlosile kwakuliqiniso. Isenzo sakhe lesi esihle uModekhayi kwangani sikhohlakele. Kodwa uNkulunkulu ngesikhathi esifaneleyo wenza iNkosi yakhumbula yasisithi, kaphakanyiswe, yamupha udumo olumangalisayo ezweni. Kwakhohlakala lokuthi ungumJuda, bona abasebenziwe izitha.
            UNkulunkulu uyabakhumbula abakhe ngesikhathi esifaneleyo abaphakamise. Lawe musa ukugalula kokubi okwenzakalayo kuwe. Phakamisela amehlo akho eNkosini. Khala eNkosini. Khonza uthande uNkulunkulu ngenhliziyo yakho yonke loba sekutheni. Memeza uthi, “Ungikhumbule Nkosi Yam’.” Uzamangala iNkosi isikwephule elangabini lomlilo.


Barbara Nkala


                                                                  ***

Okwalanhla kwanele Mthwakaz’ omuhle! Siyafisa ukuzwa kuwe ukuthi isigcawu lesi sikuthinta ngandlela bani. Siyalangatha ukuzwa ukuthi eyakho imibono ithini ngoba ulawo umcabango ongasisiza ngawo. Siyanxusa. Asibeni selimeni lokukhuthaza lokuphakamisa ulimi lwethu. Hlaba eyakho indima ngo2020 uyiphutshe.
Ukhumbule phela ukuthi esalela muva ithiwa xhaka yizinja.
Ngiyalithanda, njalo ngiyabonga!

Gogo Nkala











No comments:

Post a Comment